Pichugin ko‘prigi
Taniqli rus yozuvchisi Yevgeniy Andreyevich Permyak (Vissov) 1902-yilda tug‘ilgan. “Kim bo‘lish kerak?” (“Кем быт”) nomli ilmiy ommabop romani bilanoq el og‘ziga tushgan yozuvchi bolalarga ham “Kulrang bo‘ri haqida ertak”, “Qari alvasti”, “Mavrikning bolaligi”, “Bukri ayiq”, “Terra-Ferro mamlakati haqida ertak”, “Buvim to‘qigan to‘rlar” kabi ko‘plab kitoblar yaratgan. Yevgeniy Permyak 1982-yilda Moskvada vafot etgan.
PICHUGIN KO‘PRIGI
Bolalar maktabga kelayotib, yo‘l-yo‘lakay qanday qilib qahramon bo‘lish, odamlarning havasini keltirish to‘g‘risida o‘zaro bahslashishardi.
– Eng zo‘r jasorat bu – yong‘inda qolgan uydan chaqaloqni sog‘-salomat olib chiqish! – dedi bir bola og‘zini to‘ldirib.
– Qaniydi daryodagi eng katta baliqni tutib olsam, bir zumda hammayoqqa ovoza bo‘lardim, – orzu qildi ikkinchisi.
– Eng yaxshisi, oyga uchish kerak, – dedi uchinchi bola osmonga tikilib. – Shunda seni butun dunyo taniydi.
Bunday bahslarga Syoma Pichugin qo‘shilmas, jimgina odimlardi. U og‘ir-bosiq, kamgap bola edi. Barcha bolalar singari Syoma ham maktabga qisqa yo‘ldan – tezoqar irmoq yoqalab borishni yoqtirardi. Biroq qiya tepaliklardan oqib keladigan bu irmoqchadan sakrab o‘tish oson emasdi. O‘tgan yili bir bola irmoqdan sakrab o‘tayotganda suvga tushib ketdi. Qo‘rqib ketganidanmi, yoki sovuq suv ta’sir qilganmi, naq o‘n kun kasalxonada davolandi. Bu yil qishda ham ikkita qizcha muzlagan irmoq ustidan o‘tayotganda, muz sinib, pastga tushib ketishdi. Garchi ular suvdan eson-omon chiqishgan bo‘lsa-da, qishloqda shunaqangi vahima ko‘tarildi-ki...
Shundan so‘ng bolalarga irmoq yoqalab yurish, irmoqdan sakrab o‘tish ta’qiqlandi. Ammo, yonginasida maktabga olib boradigan yaqingina yo‘l turganda, butun bir qishloq oralab maktabga qatnash kimga yoqardi? Yaxshisi... Syoma Pichugin xayoliga kelgan fikrdan xursand bo‘lib ketdi – yaxshisi, irmoq ustiga ko‘prik qurish kerak. Ana shunda hammasi osongina hal bo‘ladi qo‘yadi. U darsdan qaytib uyga borgach, bobosining o‘tkir boltasini olib kelib, irmoq qirg‘og‘idagi qurigan daraxtni kesishni boshladi.
Biroq ikki kishining qulochi yetmaydigan bu azamat daraxtni yiqitish oson emas edi. Syoma bunga naq ikki kun ovora bo‘ldi. Qo‘llari qavardi, oyoqlari charchoqdan titradi. Nihoyat, keksa daraxt “gurs” etib, irmoq ustiga quladi. Va bip-binoyi ko‘prik bo‘ldi qo‘ydi. Lekin daraxtning tarvaqaylagan shoxlari yurishga xalaqit berardi. – Ularni butab tashlayman, – Syoma ana shu maqsadda yana boltani qo‘liga oldi. Inqillab-sinqillab, tushgacha unnab, shoxlarni kesib tashladi. Peshonasidagi terni artib, qaddini rostladi-da, “ko‘prik”dan yurib ko‘rdi. – E, o‘xshamabdi. Ushlaydigan shox qolmagani uchun yurish battar qiyinlashibdi! Tik turib yuraman desang, yiqilasan. Ayniqsa, qor yog‘ib, sovuq turganda.
Syoma bir muddat o‘ylanib qoldi. Keyin ilojini topdi, shekilli, chehrasi yorishdi. U ko‘prikning ikki chetiga shoxlardan panjara o‘rnatishga kirishdi. Bu ishda unga bobosi yordam berdi. Juda bejirim ko‘prik chiqdi. Avval bobosi bilan o‘zi, keyin bolalar ko‘prikdan uyoqdan-buyoqqa o‘tib ko‘rishdi… Syomaning ko‘prigi haqida bir zumda hamqishloqlar ham xabar topishdi. Asta-sekin faqat bolalar emas, kattalar ham shu ko‘prikdan yuradigan bo‘ldi. Agar kimda kim guzarga ko‘prikdan o‘tmasdan, aylanib katta yo‘ldan bormoqchi bo‘lsa, unga:
– Hoy dovdir, tayyor ko‘prik turganda, kvas ichish uchun yetti chaqirim yo‘l yurib bormoqchimisan?! O‘zingni charchatmasdan Pichugin ko‘prigidan o‘ta qolmaysanmi, – deydigan bo‘lishdi. Shu tariqa Syoma qurgan ko‘prik uning familiyasi bilan “Pichugin ko‘prigi” deb atala boshladi. Oradan yillar o‘tdi. Pichugin ko‘prigi o‘rniga betondan mustahkam ko‘prik qurishdi. Ammo, shundan keyin ham ko‘prik nomi o‘zgarmadi. Haligacha bu ko‘prik Pichugin nomi bilan tilga olinadi. Ko‘prik nomini o‘zgartirish haqida hech kim o‘ylab ham ko‘rmaydi.
Hayotda nimalar bo‘lmaydi deysiz!
Rus tilidan
Mubina Tohirboyeva tarjimasi.
Yashnobod tumanidagi 152-maktab o‘quvchisi
