Assalomu alaykum! “Gulxan” jurnali saytiga xush kelibsiz!
Saytimizda bir-biridan qiziqarli maqolalar, hikoyalar, ertaklar va she’rlarni o‘qishingiz mumkin. Turli fanlarga oid ma’lumotlar bilimlaringizni yanada boyitishga yordam beradi!
***
– Sen qachon jurnaldagi baholaringni tuzatasan? – jahl bilan so‘radi dadasi.
– Dada, men besh kundan beri harakat qilyapman, lekin o‘qituvchim jurnaldan ko‘zini uzmayapti.
***
Akbar ona tili fanidan “Oilamning kelib chiqishi” haqida kichik insho yozishi kerak edi. U buvisidan yordam so‘radi:
– Buvijon,…
O‘zbek tilidagi “momaqaldiroq” so‘zi qadimgi afsonalardan olingan “osmonda yashovchi kampir” obraziga borib taqalishini bilarmidingiz? Gap shundaki, o‘zbek xalq ijodida havoni guldiratib, yomg‘ir yog‘diruvchi “guldirmomo”, “momaqaldiroq”, “gupudakmomo”, “momopo‘stak” kabi afsonalar va asotirlar mavjud.
Surxondaryoliklar orasida momaqaldiroq…
O‘zbek tilidagi “tiyin” so‘zi olmaxon degan ma’noni anglatishini bilasizmi? Uning mo‘ynasi qalin va qimmat bo‘lgani bois turli ayriboshlash, savdo-sotiqda pul-qiymat sifatida ishlatilgan.
Hozirgi o‘zbek tilidagi “tanga” so‘zi ham qadimgi turk tilidagi “tamg‘a” so‘zidan olingan. Qadimda har bir hukmdor mis, kumush, oltin kabi metallarga o‘z…
Hech o‘ylab ko‘rganmizsiz, nima uchun nonlarimiz sedanali? Buxoro xonligida 1681-1702-yillarda hukmronlik qilgan Subhonqulixon tabobatga qiziqqan va o‘zi ham unga doir asarlar yozgan. Uning hukmronligi davrida o‘tkir yuqumli “Ich terlama” kasalligi butun shaharda avj oladi. Xalq orasida sarosima boshlanadi. Shunda hukmdor farmon…
1. Transport to‘xtash joyi. 2. Transport turi. 3. Piyodalar harakati joyi. 4. Qadimiy transport vositasi haydovchisi. 5. Temir yo‘ldagi ko‘tarma g‘ov. 6. Ilk nusxasi 1956- yilda ishlab chiqarilgan avtomobil markasi. 7. Ko‘chalar kesishgan joy. 8. Yo‘l qurilishi ashyosi. 9. Yuk va yo‘lovchi tashish vositalari majmui. 10. …
Asli shokolad tarixi Lotin Amerikasidan boshlanadi. Shokoladni birinchilardan ta’tib ko‘rganlar Meksikada miloddan avvalgi 1000-yillarda yashashgan. O‘sha davrda Maya hindulari kakao donachalarini yetishtirib, undan achchiq va sovuq ichimlik tayyorlashgan. Uni faqat erkaklar iste’mol qilishgan. Maya hindularidan keyin Asteklar bu…
TOPSHIRIQ. Shakl aylanalaridagi raqamlarni alifbo tartibidagi harflar bilan almashtiring va O‘zbekistondagi eng baland tog‘ cho‘qqisini bilib oling.
REBUSLAR. Shaklda sayyoramizdagi nomi bir xilda tugallanadigan sakkizta tog‘ nomlarini topish bilan rebusni hal eting.
CHAYNVORD. 1. Daryoga nomdosh, Pomir-Olay tog‘lariga…
O‘quvchilarimiz jurnalimizda berib borilayotgan topqirlik mashqlarini maroq bilan hal etib, bilimlarini oshirishga odatlanishgan. Ular uchun bunday mashqlardan krossvordning kim va qachon ixtiro qilganligini bilish ham juda qiziq. Bu an’anaga 110 yil to‘ldi. Hozirda krossvordning vatani sifatida…
– Buvijon, yetti xazina nima degani? – deb so‘radi kunlarning birida maktabdan qaytgan Azizbek buvisidan. – O‘qituvchimiz keyingi darsgacha shuni kattalardan so‘rab, bilib kelinglar, deb topshiriq berdi. Menga shu haqida gapirib bering.
– Yaxshi, aytib beraman. Sen avval kiyimlaringni almashtirib chiq.
Kiyimlarini almashtirib…
Ulkan kashfiyotlar muallifi, italiyalik fizik olim Arximed shunday hikoya qiladi: “Qirolimiz Xiero meni tez-tez yoniga chaqirib, yangi ixtirolarim haqida surishtirardi. Bir safar u mendan bir muammoga yechim topishda ko‘maklashishni so‘radi. Qirol zargarga kerakli miqdorda oltin berib, undan yangi toj yasashni buyurgan. Toj tayyor bo‘lgach…
***
Yeldek yelar qish-u yoz,
Po‘lat izlar poyandoz,
Yaqin qilar yiroqni,
Ummon, shahar, qishloqni.
***
Olisdagi diydorni
Yaqin qiladi oson.
Dildan suhbat qurishga
Yaratar cheksiz imkon.
***
Yassi ekran, mustahkam,
Unda olam siri jam.
“Sichqoncha”ga aytsang bas,
Xizmatga tayyor shovvoz.
***
Qaldiroqda qaltirab
Qumda ko‘rindi.
Ildizi…
MILLIONNI KIM IXTIRO QILGAN?
Siz raqamlarni sanab ketaverasiz, ketaverasiz, ular millionga yetganda voy-bo‘ deb yuborasiz. Biroq ayting-chi, biror marta million sonini kim o‘ylab topgan deb o‘ylaganmisiz? O‘ylamagansiz. Hayotda esa har bir narsaning o‘z tarixi bor. Xuddi shunday millionning ham. Xullas... Kunlardan bir kuni…
O‘zida iste’dod borligini sezganlar uni san’at darajasiga yetkazishga tirishadilar va bu qobiliyatni dunyo tan olishini orzu qilishadi.
Sergeli tumani Madaniyat markazining “Yangi-avlod Erkatoy-Elnur” namunali bolalar vokal va raqs jamoasi ham kichik ko‘nglida katta maqsadlarni tugib, ko‘plab xalqaro tanlov va festivallarda iste’dodini olamga…
Cho‘kib ketgan Atlantida, dengiz tubi, suv osti jonzotlari, gigant akulalar – bularning barini Magic Okeanariumga sho‘ng‘igan kishi biladi. Bu maskandagi akvariumda 3 mingdan ortiq daryo va dengiz mavjudotlari yashaydi. Akvarium chuqurligi 3,8 metr bo‘lib, uzunligi 20 metrgacha tunellar orqali cho‘zilib boradi.
Suv osti saltanatiga kirishingiz…
Kitoblar – tafakkurni oʻstiruvchi omil. Kitoblar soʻzlardan, soʻzlar esa harflardan tashkil topishini hammamiz yaxshi bilamiz. Ana shu bilimlar kaliti boʻlgan harflarni qadriga birinchi boʻlib yetgan rossiyaliklar mamlakat shaharlarida ularga haykal qoʻydi.
Alifboni boshlab bergan “A” harfiga Novosibirsk shahrida haykal oʻrnatilgan. Aslida,…
Ona tilimiz shu qadar boy va chiroyliki, undagi soʻz oʻyinlari aqlingizni shoshirishi bejiz emas. Buni quyidagi soʻz oʻyinlari asosiga qurilgan savollar orqali ham bilib olish mumkin. Barcha savollarga toʻgʻri javob yoʻllagan oʻquvchilarni “Gulxan”ning maxsus sovgʻalari kutmoqda.
1-savol: Xalqimizda “Devorning ham qulogʻi bor”, degan ibora…
Uyimizning biror xonasida bolalar baqirishi, musiqa chalishi yoki qoʻshiq kuylashi mumkin. Lekin bu ovozlar kishiga aks-sado boʻlib qaytib kelmaydi. Agar ovozlar kattaroq zalda, maydonda yoki baland togʻlar oraligʻida boʻlsa-chi? Aslida tovushlar-ovozlarning eshitilishi hamma yerda bir xil boʻladi. Faqat ovozlar tor joyda devorga urilib oʻzimizga…
Agar kunning yorugʻ paytida yarim qorongʻu xonaga kirib qolsangiz, koʻzingiz hech narsani koʻrmay, hammayoq zulmatga aylanadi. Aksincha, qorongʻu xonadan yorugʻlikka chiqsangiz, koʻzingiz qamashib ketadi. Oradan biroz oʻtgach koʻzlaringiz yorugʻlikka yoki qorongʻulikka ham oʻrganadi. Koʻz sohasini oʻrganuvchi olimlar bu holatlarni quyidagicha…
Odatda, uyqumiz kelganda esnaymiz. Biroq biz tongda uyqudan toʻyinib turgach ham bir-ikki esnab olamiz. Gohida zerikkanimizda bekorchilikdan ham esnoq tutadi. Bu ikki xil vaziyatdagi esnoqning oʻrtasida qanday bogʻliqlik bor? Esnoq nima oʻzi?
Esnash bu – chuqur nafas olib, nafas chiqarishdir. Kechqurun charchaganimizda, uxlashdan avval esnaymiz.…
Kerakli mahsulotlar: 400 gramm tvorog, 100 gramm shakar, 820 gramm un, 1 dona tuxum, 0,5 qoshiq vanilin.
Tayyorlanishi: Idishga tvorog, shakar, un, tuxum, vanilin solib xamir qoriladi. Xamirni qattiq aralashtirib qorib boʻlmaydi, suyulib ketishi mumkin. Stol ustiga un sepib tvorogli qorishma uzun, qalin arqon shakliga…
Kerakli mahsulotlar: 1 bogʻ koʻkpiyoz (yana boshqa koʻkatlar qoʻshsa ham boʻladi), 2 dona tuxum, 3 osh qoshiq un, 3 osh qoshiq yogʻ, 0,5 choy qoshiq razrixlitel, un, tuz, murch, (tuyilgan qizil qalampir), quritilgan sarimsoq talqoni.
Tayyorlanishi: Koʻk piyoz mayda qilib toʻgʻraladi va tuxum, ziravorlar, razrixlitel, un,…
Kerakli mahsulotlar: 2 dona tuxum, 140 gramm shakar, bir chimdim tuz, 130 ml.oʻsimlik yogʻi, 2,5–3 piyola un, 1 choy qoshiq razrixlitel, 2 osh qoshiq kakao.
Tayyorlanishi: Tuxum bilan shakarga tuz solib koʻpirtiriladi. Aralashma oqarib koʻpirgandan keyin yogʻ solib, yana aralashtiriladi. Soʻng un bilan razrixlitel…
Maʼlumki, gullardagi efir moylari yomgʻirdan soʻng koʻproq bugʻlanadi. Natijada gullar atrofga yanada koʻproq ifor taratadi. Buning sababi shundaki, yomgʻirdan keyin uning tomchilari gulning nektarli qismiga yigʻilib, hid taratuvchi moddalari bilan uning tarkibiga aralashib ketadi. Ikki suyuqlik aralashmasi quyosh nurida koʻproq bugʻlana boshlaydi.…
Shifokor olimlar eti uvishayotgan, sovuqdan junjikayotgan odamlarning tana haroratini oʻlchab koʻrishibdi. Ularning harorati odatdagidan 1–2 daraja yuqori chiqibdi. Junjikish – bu muskullarning tez qisqarishidan hosil boʻladigan holat. Odatda, koʻproq harakat qilsak, tanamiz qizib, hatto terlab ham ketamiz. Aksincha boʻlsa-chi, yaʼni sovuq…
Tovuq tuxumlarini suvda pishgani bilan xomini yonma-yon qoʻysak, ularni ajratib boʻlmaydi. Tagʻin farqlash uchun ularni chaqib oʻtirmang. Tuxumlarni stol ustida bir aylantirib koʻring. Pishmagan tuxum oʻzini darrov sotib qoʻyadi, yaʼni bir-ikki aylanib toʻxtaydi. Qaynatilgani esa xomiga nisbatan ikki uch marta koʻproq aylanadi. Nima uchun, degan…
Koʻpchilik odamlar kitobni yotib oʻqishni yaxshi koʻradi. Biroq bu sogʻliq uchun juda zararli. Chunki odam yotib kitob, gazeta, jurnal oʻqiganda miyada qon aylanishi tezlashib, miya faoliyatining meʼyordan tashqari bosimda harakatlanishiga, qon tomirlarining kengayishiga sabab boʻladi. Bu bosim koʻz nuriga ham yomon taʼsir qiladi. Natijada koʻp…
Tishlamaydi, hurmaydi,
Qadam tashlab yurolmas,
Lekin u turgan joyda,
Hech kim uyga kirolmas.
* * *
Ajoyib bir gʻalvir bor,
Ichida uylar qator.
Baʼzilari qop-qora,
Chiziqli, yogʻli, sara...
* * *
Qavat-qavat poʻstinli
Bir otaxon oʻltirar.
Kim uni yechintirsa,
Koʻzlariga yosh toʻlar.
* * *
Kimki, uyga kirsa gar,
Avval…
Kattalardan eshitgansiz: yurak tanaga qon haydovchi sifatida 24 soat tinmay ishlaydi. Nafaqat uxlayotganimizda, hatto tush koʻrayotganimizda ham u gup-gup urib turadi. Biz kun boʻyi harakat qilib, tunda hordiq chiqaramiz. Uxlasak toliqqan qoʻl-oyoqlarimiz, koʻzimiz va boshqa tana aʼzolarimiz ham dam oladi. Yurak-chi, u qachon dam oladi? Yurak…
Koʻpchilik yurtdoshlarimiz hovlisida xoʻroz, tovuq, kurka va boshqa donxoʻr parrandalarni boqadi. Ayniqsa, keyingi yillarda parrandachilik bilan shugʻullanadigan tadbirkorlar soni ortib bormoqda. Hech kuzatganmisiz, ana shu donxoʻrlar don choʻqilayotganida kichik toshlarni ham butun-butun yutib yuborishadi. Mutaxassislarning taʼkidlashicha, kun…
Koʻpchilik odamlar negadir mushuklar va tungi qushlar (boyoʻgʻli, ukki, koʻrshpalak) qorongʻida yaxshi koʻradi, deb oʻylaydi. Bu notoʻgʻri fikr. Tim qorongʻida mushuklar va tungi qushlar hech narsani koʻrmaydi. Biroq ularning koʻzi birozgina Oy shuʼlasi yoki qayerdandir tushayotgan nim yorugʻlikda ham juda aniq koʻradi. Sababi, ularning koʻz…
1. AQSH hukumati uni qirqinchi shtat sifatida o‘z mamlakatiga qo‘shib olmoqchi edi. Ular bu hududga ilg‘or texnologiyalarni joylashtirmoqchi va rivojlantirmoqchi bo‘lgan edi. Ammo, ma’lum sabablarga ko‘ra, bunga erisha olmadilar. Bu qaysi joy edi?
2. O‘rta asr hind hakimlari o‘zi yemay, birovga ham bermay, bir dunyo xazina to‘plagan…
Osmonning qalam qoshi,
Qorongʻuning quyoshi.
* * *
Oppoq qandga oʻxshaydi,
Ustoz bilan ishlaydi.
Doskada urar javlon,
Raqamlarga berib jon.
* * *
Oy, quyoshni koʻrmaydi,
Qor, yomgʻirni bilmaydi.
Yoʻlida yoʻq svetofor,
Toʻxtatolmas biror zoʻr.
* * *
Yassi ekran, mustahkam,
Unda olam siri jam.
Fayilini topsang bas,
Ishga tushadi…
Qattiq shamolda yoʻldagi daraxt sinib tushib, yoʻl chetidan ketayotgan bolaning boshini yorib yuborganini koʻrdim. Katta yoʻl oʻrtasida esa mashinalar qatnovi juda zich. Endi qayerdan yurish kerak?
***
Buvim yozning issiq kunida daraxtlarni sugʻor, deydilar. Ariqda suv yoʻq. Bobom quvurdan kelayotgan ichimlik suvini daraxtlarga quyib, uvol qilma…
Bolalar, siz jannatmonand yurtimiz bogʻlarida bolga toʻlib pishadigan olma, anor, nok, anjir, shaftoli nomini eshitishingiz bilan muattar hidlari-yu, shirin-shakar mazasini his qilasiz, ogʻzingizni suvi qochadi.
Ammo dunyoda koʻz koʻrib, quloq eshitmagan shakli shamoyil-u taʼmga ega shunaqangi gʻaroyib mevalar ham borki, hayratdan yoqa ushlaysiz.…
Qattiq, yumshoqdir jismim,
Xatoni oʻchirgum jim.
Eng yaqin doʻstim chizgʻich,
Meni derlar...
Gullari mayda-mayda,
Boʻyogʻi siyoh rangda.
Sogʻintirib xush atrin,
Ochiladi...
Osmon uning otasi,
Bulutlar-chi onasi.
Kuz, bahorda joʻshadi,
Uning shoʻx ashulasi.
Yogʻib qolsa qor, yomgʻir,
Izlab qolasiz zir-zir.
Usti-boshingiz omon,
Uning…
Katta-katta koʻzmunchoq,
Koʻylagimga koʻrk munchoq.
Chumchuq, chittak chugʻurlashib,
Chumolini choʻqir shoshib.
Temur turnikda turibdimi,
Turgʻun tepada yuribdimi?
Mard maydonda mardona,
Nomard mardga begona.
Oʻyinni oʻylab oʻynadim,
Oʻyinni oʻynab oʻynadim.
U yon-bu yon yurar quyon,
Yov yovlasa yugurar quyon.
Zahro…
Eng yomon koʻrganingiz tongda sizni uygʻotishga chorlab jiringlagan soat yoki telefon qoʻngʻirogʻining ovozi ekanligi aniq. Ishonavering, bu ovozni nafaqat siz, balki kattalar ham yomon koʻradi. Chunki inson tanasi ertalab oʻrnidan turishni yoqtirmaydi.
Ammo, 7–8 soat uxlagach, albatta, uygʻonishni odat qiling. Uygʻongach, chuqur nafas oling.…
Bolalar, siz tez-tez buvingiz yoki onangizdan, “bolamning boʻyi oʻsib ketibdi, bahorda olib bergan koʻylagim kuzda kalta boʻlib qolibdi!” – degan gaplarni eshitgansiz.
Bu – bor gap. Shifokorlarning maʼlum qilishicha, bolalar tanasidagi suyaklar oʻsuvchan boʻladi. Shuning uchun ham boʻyingiz tez oʻsadi, oyogʻingiz oʻlchami kattalashadi. Hammani…
Oʻqituvchi:
– Salimov, qani aytchi, quyosh bilan elektr chirogʻi oʻrtasida qanday farq bor?
Oʻquvchi:
– Quyosh tekinga nur sochadi. Elektrga esa pul toʻlanadi.
***
Valijon koʻchadagi “Matiz”ga qarab turib dadasidan soʻradi:
– “Matiz” katta boʻlgach “Spark” boʻladimi?
***
Ota:
– Oʻgʻlim, chorak baho qoʻyilgan tabelingni olib…
KRIPTOGRAMMA Kalit soʻzlar: 1.1983–1985-yillarda shoir bosh muharrirlik qilgan sevimli jurnalimiz – “7,14,8, 18,1, 4”.
2. Abdulla Oripov ustoz deb bilgan atoqli shoir, akademik – 10,15,2, 17,16.
3. Shoir onasining ismi – 12,14,3, 9,5, 18,10,8.
4. “Abdulla Oripov. Shoir! Shoir boʻlganda ham anov-manovlardan emas. Xudo butun qilib berganlardan.…
CHAYNVORD
1. Boburning qomusiy asari. 2. Shoir tavallud topgan shahar. 3. Adabiy janr. 4. Sheʼriy janrda yozilgan risola nomi. 5. Bobur onasining ismi. 6. Shoh va shoir qadamjolarini oʻrgangan boburshunos, “Asrlarni boʻylagan Bobur” asari mualliflaridan biri. 7. Bobur muqaddas va aziz deb bilgan, bir umr talpingan makon. 8. Bobur ixlos qoʻyib obod…
AYLANMA KROSSVORD Shaklda belgilangan xonadan raqam atrofiga soat mili yoʻnalishida: 1. Alisher Navoiy ustoz deb bilgan ozarbayjon shoiri, mutafakkir. 2. Zamonasining yetuk shoiri, Alisherning togʻalaridan biri. 3. “Sabbai sayyor” dostoni qahramoni. 4. Navoiy yuqori baho bergan adib – “Nodir voqealar” asari muallifi. 5. Nazm ijodkorlari musobaqasi.…
– Dada, oʻqituvchimiz aytdi-ki, biz yerning tortishish kuchi sababli yer ustida bemalol yurarkanmiz. Shu toʻgʻrimi?
– Toʻgʻri, oʻgʻlim.
– Qiziq, bu qonun kashf etilmasidan avval odamlar qanday yurishgan?
***
– Dada, nega sizning avtomobilingiz yoʻq?
– Uni sotib olishga menda pul yoʻq. Agar sen maktabda yaxshi oʻqisang, ehtimol katta…
CHAYNVORD 1. Muchal boʻyicha boshlanayotgan yil. 2. Ded Moroz Yangi yildan darak beruvchi mamlakat. 3. Doimiy aholiga ega boʻlmagan qitʼa. 4. Omeliya guldastasi sovgʻa qilinadigan mamlakat. 5. Saratondan keyingi burj. 6. Dunyoda eng ogʻir – 11000 kg.lik oʻyinchoq osilgan archa oʻrnatilgan Yaqin Sharqdagi shahar. 7. Yozgi olimpiada oʻyinlari…
Boʻyiga. 1. Eng qadimiy taom. Kimyoviy unsur. Qadim Xitoy shoiri. 2. Yer oʻlchov birligi; uy qismi. Hind kinorejissori va operatori (“Ona muhabbati” filmi). 3. Golland rassomi; Qashqadaryodagi qadimgi shahar. 4. Yovvoyi noʻxat. Eng mitti kemiruvchi. 5. Kashmir adabiyotida “Muhabbat” janri. Ingliz adibasi Jorj Sand romani. Qushlar qarorgohi. 6.…
1. Savol: 1974-yilgi futbol boʻyicha Jahon Chempionatidan oldin Gollandiyadagi bir bank ushbu turnirda gol urgan barcha Gollandiya terma jamoasi oʻyinchilariga mukofot eʼlon qiladi. Ammo, chempionat yakunlangandan keyin xuddi shu bank terma jamoa aʼzosi Rud Krolga mukofot berishdan bosh tortadi. Faqat terma jamoa aʼzolarining jiddiy eʼtirozlaridan…
Siz albatta, qush deganda ikki oyoqli, qoʻsh qanotli mavjudotni tushunasiz. Bogʻda, dalada, hovlingiz va boʻgʻotlardagi qushlarni koʻrib zavqlanasiz. Qargʻa, saʼva, qaldirgʻoch, toʻrgʻay, chittak, chumchuq, chugʻurchuq, musicha... deb nomlarini aytasiz. Ammo, dunyoda siz nomini aytish u yoqda tursin tasavvur qilolmaydigan darajada gʻaroyib qushlar…
Bugun eʼtiboringizga havola qilayotganimiz – yangi boshqotirma turi Keyvord deb ataladi.
Keyvord – raqamli topqirlik mashqi boʻlib, unda jumboq soʻzlar taʼriflari bayon etilmagan harf va raqamlardan iborat. Bunda har bir harf oʻz raqamiga ega boʻladi.
Bir xildagi raqamli kataklarga bir xil harflarni yozish hamda qolganlarini topish bilan keyvordni…
1-savol: Sizga “Bahor kechasi” nomli sheʼrning tugʻilish tarixi haqida savol bermoqchimiz. “Oʻshanda, – deb yozadi savolimiz qahramoni, – men uyimizga yurib emas, uchib keldim. Keliboq yoʻl boʻyi tugʻilgan tuygʻularimni qogʻozga tushirdim. Men bu sheʼrni shunday yengil, toʻlib-toshib yozdimki, yuragimga allaqanday afsonaviy bir qudrat kirib olib,…
CHAYNKROSSVORD 1. Shar. 2. Romb. 3. Bir. 4. Radikal. 5. Logarifm. 6. Mediana. 7. Algoritm. 8. Minimum. 9. Miqdor. 10. Radius. 11. Sinus. 12. Soniya. 13. Argument. 14. Tonna. 15. Abjad. 16. Delta. 17. Aylana. 18. Algebra. 19. Alfa. 20. Adilak. 21. Kosinus. 22. Salohiddinov. 23. Vatar. 24. Radian. 25. Nol. 26. Leybnis. 27.…
Zanjir holida: 1. Qovun sayillarida oʻtkaziladigan bahs. 2. Mayizbop uzum navi. 3. Yerni kelgusi yil ekin ekishga tayyorlash jarayoni. 17. Kuzda ham ekiladigan piyozlar turkumiga mansub sabzavot. 18. Kuzda pishadigan, qishga saqlanadigan qovun navi.
Boʻyiga: 4. Qadimda kuzgi teng kunlikda oʻtkazilgan xalq bayrami. 7. Ekin ishlari kuz faslida amalga…
Ota oʻgʻlidan soʻradi:
– Bino besh qavatdan iborat. Har qavatdagi zinaning 22 tadan pogʻonasi bor. Beshinchi qavatga chiqish uchun qancha pogʻona bosish kerak?
– Hammasini-da!
***
– Tipratikan nima bilan oziqlanadi?
– Kaktus yesa kerak-da.
***
– Oʻzidan tok oʻtkazuvchi qanday buyumlarni bilasan?
– Simyogʻochni.
***
–…
Yangilikka ishtiyoqmand, mohir qoʻlli tengdoshlar, salomatmisiz? Bugun siz bilan uyimizdagi yashil doʻstlarimiz – gullar va oʻsimliklar uchun ajoyib “uycha” yasashni oʻrganamiz. Uyingizdagi gultuvakning koʻrinishidan qoniqmayapsizmi? Balki, siz ajoyib gullar ekmoqchisiz-u lekin ularga munosib idish topolmayotgandirsiz. Gullarni yaxshi koʻradigan…
Tasavvur qiling, daraxtdan yoki narvonning tepasidan yiqilib tushgudek boʻlsak albatta, biror joyimiz shilinadi, qoʻpolroq tushsak oyoq yoki qoʻlimiz eti eziladi, xatto suyaklarimiz sinadi ham. Ammo mushuklarni tomdan yoki baland terakning tepasidan otib yuborishsa ham sakrab tushishadi-yu yana hech narsa koʻrmaganday, hech qanday jarohat olmay…
CHAYNKROSSVORD 1. Aylanasimon geometrik jism. 2. Tomonlari teng, burchaklari toʻgʻri boʻlmagan parallelogramm. 3. Eng kichik butun son. 4. Ildiz chiqarish amali belgisi. 5. Muayyan sonni darajaga koʻtarganda berilgan sonni hosil qiladigan daraja koʻrsatkichi. 6. Uchburchak tomonidan qarshisidagi burchak tomonining oʻrtasiga tushirilgan toʻgʻri…
Tvorog – eng foydali yemaklardan biri. Kundalik taomlarida tvorog boʻlgan bolalar suyaklari mustahkam, tishlari mahkam boʻlib oʻsadi. Bugun siz bilan birgalikda tvorogli pishiriqlar pishiramiz.
Pirog
Kerakli mahsulotlar: 100 gramm sariyogʻ, 200 gramm shakar, 250 gramm tvorog, 250 gramm un, 2 osh qoshiq yongʻoq magʻzi, 2 dona tuxum.
Tayyorlanishi:…
Oʻtgan sondagi savollar javobi
1. Yondirgich (Zajigalka)
Izoh: Chekuvchilar zajigalkasini yoqqan vaqtda avtomatik ravishda dafn marshi qoʻshiladi va chekuvchiga tamakining zarari haqida eslatib turadi.
2. Chunki shaytonni hech kim koʻrmagan, kuchukni esa hamma koʻrgan. Shu sababli shaytonni istagan koʻrinishda chizish mumkin, asli bilan solishtirib…
1-savol: Gapga usta va hazilkash boʻlgan Bernard Shou 1925-yilda Nobel mukofotini qoʻlga kiritgach, quyidagicha taʼkidlaydi: “Nobel mukofoti menga 1925-yilda insoniyatga bergan yordamim uchun munosib koʻrilgan”. Shou mantigʻi bilan oʻylab koʻrib, ayting-chi, “insoniyatga bergan yordamim” deganda u nimaga ishora qilgan edi?
2-savol: Fors…
Bir millioner uyga benihoya xursand boʻlib qaytdi: yoʻlda baxtli uchrashuv yuz beribdi, undan katta foydaning daragi kelib turganmish.
– Shunday omad ham kelarkan-a? – dedi u uyidagilarga. – Pul pulni topadi, deganlari bejiz emas ekan. Mana mening pulim pul chaqirayotir. Oʻzi nima gap desalaring-chi! Yoʻlda notanish odamni uchratib qoldim. Men u…
1-savol: Yaqin-yaqindan boshlab, Hindistonda ushbu moslamaga avtomatik ishlaydigan kichik musiqali mexanizm oʻrnatilà boshlandi. Bu mexanizmda faqat bitta musiqa, yaʼni anʼanaviy dafn marshi yangraydi. Diqqat savol, faqat dafn marshini chaladigan kichik mexanizm nimaga oʻrnatilmoqda?
2-savol: Xitoy rivoyatiga koʻra, bir kuni xon oʻz…
Oʻquvchilar tasviriy sanʼat darsida suhbatlashyapti:
– Ofarin. Rasmni chiroyli chizibsan. Ishtaham ochilib ketdi.
– Ishtaham ochilib ketdi deyapsanmi? Quyoshning rasmigami?
– Bu quyoshmi? Men qovurilgan tuxum rasmi deb oʻylabman.
– Toʻrayev, qani ayt-chi, suvda nimalar erimaydi?
– Baliqlar!
Biologiya darsida:
– Umrboyev, skelet nima…
Yozda tez-tez chanqaymiz. Muzday-muzday suv yoki mors, har xil sharbatlarni ichgimiz keladi. Kola, fanta, tarxun kabi chanqovbosdi ichimliklar sogʻligʻingizga yomon taʼsir qilishini oʻylab ham koʻrmaysiz. Bu ichimliklar tarkibida kofein va boshqa asabni qoʻzgʻatuvchi moddalar, baʼzilariga meʼyoridan oshiq shakar qoʻshilgan. “Bolalar uchun” deb…
1. Ne qushdururki, uchar uch qanot bila, lekin
Agar qoʻnar ham, ochiqdur qanotlari bori,
Qanoti saridur ogʻzi valek doim ochuq,
Bu turfaroqki, boʻlur quyrugʻida minqori.
Erur aning kebi tuz koʻngli oshyonida oʻq,
Sipehr jaʼbasidin istasang namudori.
Hazrat Alisher Navoiyning ushbu chistoni nima haqida?
2. Bir davlatning ikkinchi…
Aziz bolalar! Jizzax viloyati Baxmal tumanidagi 6-maktabning geografiya fani oʻqituvchisi Ziyodulla aka ASTANAQULOV sizlar uchun dunyoning turli burchaklarida oʻsadigan bir-biridan hayratlanarli daraxtlar haqidagi qiziqarli maʼlumotlarni “Gulxan”ga taqdim etdilar. Bunday ajoyib suratlar va maʼlumotlarni eʼtibordan chetda qoldirishni istamadik.…
– Jasur, eshityapsanmi? Anhor tarafdan kimdir baqiryapti. Borib bilib kelchi. Balki choʻkayotgandir.
– Borish shart emas, hademay ijtimoiy tarmoqlar orqali bilib olamiz.
**
Oyogʻini qoʻliga olib zingʻillab ketayotgan bola roʻparasidan chiqqan kishini turtib yubordi.
– Namuncha hovliqasan. Qayoqqa buncha oshiqyapsan?
– Uyga, onam jazoimni bersin.
–…
Hayot bor ekan javobsiz savollarga duch kelaverasiz. Baʼzida ilm-fanda allaqachon javobi boʻlsa kerak, deb oʻylaganlarimiz aksincha boʻlib chiqadi. Quyida eʼlon qilinayotgan savollarga nima deysiz? Balki sizda boshqacharoq javoblar bordir?
1. Inson qancha yil umr koʻra oladi?
Qanday gʻalati koʻrinmasin, olimlar va shifokorlar qarishni kasallik deb…
1. Manbalarga qaraganda, ushbu tarixiy hudud qadimgi Sugʻd poytaxti boʻlgan. Shaharning nomi esa Firdavsiyning “Shohnoma” asaridagi afsonaviy qahramon, shoh nomidan olib qoʻyilgan ekan. Biz esa bu qadimiy shahar nomini tez-tez nomi oʻzgarmagan holatda zamonaviy koʻrinishida eshitib turamiz. Aytingchi, gap qanday tarixiy shahar haqida bormoqda?
2.…
Gulchambar shaklidagi kross-sudoku kataklariga 1,2,3,4 gacha boʻlgan raqamlar chapga va oʻngga, markazga yoʻnaltirib takrorlamasdan yoziladi.
Tuzuvchi: Anvar MIRZAZODA
Eng avval, qulupnayni yuvib, bandidan tozalab olamiz va har birini uch-toʻrt boʻlakka boʻlamiz. Soʻng likopchaga salat barglaridan terib, ustiga tozalangan qulupnaylarni solamiz va biroz shakar sepib, ikki qoshiq suyuq qaymoqni aylantirib quyamiz. Qulupnayli salatimizni maydalangan yongʻoq bilan bezatamiz.
Pazanda: SADOQAT
1 stakan un, bir stakan qatiq, 1 choy qoshiq ichimlik sodasi, taʼbga qarab tuz solib suyuq xamir qoriladi va 10 daqiqa tindiriladi. Qozon yoki tovaga 200 gramm salat yogʻi solib biroz qizdiriladi. Soʻngra ikki osh qoshiqdan xamir quyib dumaloq shakldagi quymoq pishiriladi.
2 stakan un, 100 gramm margarin, 1 stakan ilitilgan sut, yarim choy qoshiq xamirturush va taʼbga qarab tuz solib, yumshoq xamir qoriladi. Tayyor xamirni sochiq bilan oʻrab, bir soat tindirib qoʻyiladi. Xamir oshgach, uzib-uzib, tasma shakliga keltiriladi. Suvda 2-3 daqiqa qaynatib olingan har bir sosiskani tasmali xamirga oʻraladi. Soʻng ustiga…
Baʼzan muzlatkichda yarim piyola qaymoq, banka tagida uch-toʻrt qoshiq qatiq yoki ozgina smetana, mayonez qolib ketgan boʻladi. Agar bu masalliqlar aynib ulgurmagan boʻlsa, ularni uvol qilmay, hammasini bir togʻorachaga soling. Unga 2 ta tuxum, bir stakan shakar, yarim choy qoshiq choy sodasi va un qoʻshib, oʻrtacha yumshoqlikdagi xamir tayyorlang.…
1. Maks Fray oʻz ertagida uni hozirda mavjud boʻlmagan, hayot kechirmayotgan boshqa bir sayyoraga oʻxshatadi. Oybekning “Bolalik” asarida keltirilgan taʼrifga koʻra u misoli kapalak. Qanotlari nozik, begʻubor umri qisqaligi aytib oʻtiladi. Tohir Malikning “Alvido, Bolalik” qissasida u gʻorning kirish joyidagi yorugʻlikka oʻxshatiladi. Diqqat savol,…
1. Nafsi otib hakalak,
Koʻlmakka tushdi koʻppak.
2. Eh, soʻnggi qoʻngʻiroqni
Oʻtkazyapmiz onlayn.
Virus, tezroq ketmasang,
Bunga chidashim qiyin!
3. Velosipedim talash
Boʻlib qoldi shu kunda.
Goh dadam minib ketar,
Goh akam tutar ruldan.
4. Jon shirin-da toshbaqa
Shamoldan tez yugurdi.
Burgut yetib kelmasdan
Berkinishga…
CHAYNKROSSVORD 1. Oʻzbekiston va Qirgʻizistondan oqib oʻtuvchi daryo. 2. Ladoga koʻlidan boshlanuvchi daryo. 3. Sersuvligi va havzasi maydoniga koʻra dunyoda birinchi oʻrinda turuvchi daryo. 4. Atlantika okeani havzasiga mansub dengiz. 5. Turkiyadagi koʻl. 6. Avstraliyadagi daryo. 7. Armaniston va Kavkazdagi eng katta koʻl. 8. Tancha soʻzining…
Eramizdan avvalgi 3000-yillarda Hindistonda shaxmat (shatranj) kashf etilgan. Milodiy 100-yillarda esa Rossiyada 64 katakli rus shashkasi ixtiro qilingan.
Shaxmat va shashkani ikki kishi oʻynaydi: biri gʻolib, ikkinchisi magʻlub (yoki durang). Shashka va shaxmatdan yaratilgan oʻzbekona Ku-Samni esa toʻrt kishi oʻynaydi. Uch oʻyinchining kayfiyati…
1. Geografiya: U Turkiya, Gurjiston, Rossiya, Ukraina, Ruminiya va Bolgariya boʻylab uzluksiz “sayohat qiladi”. Savol: Uni ikki soʻzda yozib bering.
2. Topishmoq. Bir palakda 12 ta qovun, 11 tasi yeyildi, oʻn ikkinchisini yeyish esa mumkin emas. Savol: Ushbu topishmoqdagi oʻn ikkinchi qovun nimani bildiradi?
3. Matematika: XVI asrda tugʻilgan ushbu…
Oʻquvchilik davrimdan qadrdon boʻlgan “Gulxan” jurnalida ilk topqirlik mashqim 1975-yilda chop etilgan. Shundan beri muntazam qatnashib kelmoqdaman. Bu davrda ustoz Narimon Orifjonov, Temur Ubaydullayevlardan bolalar uchun boshqotirma tuzishning oʻziga xos jihatlarini, shakllar ham mazmunga, ham bolalar dunyoqarashiga muvofiq boʻlish kerakligini,…
Makoni uy, lek unda
Yashashga yoʻq hech toqat.
Soʻngsiz koʻkka intilib,
Gʻoyib boʻlar u faqat.
* * *
Toʻrt fasl ham tushmaydi
Oq qalpogʻi boshidan,
Paydo boʻlar daryolar
Uning koʻzi yoshidan.
* * *
Ikki oʻrtoq olamni
Birga kuzatar har on.
Biroq ular bir-birin
Koʻra olmas hech qachon.
Uning bajargan ishi
Tikuvchiga emas xos.
Biroq…
– Oyijon, dadam Qorbobodan oldin keladilarmi yoki keyinroqmi?
– Oldin, albatta.
– Hayriyat!
– Nega unday deyapsan?
– Chunki Qorboboning soqoli dadamning javonlarida-da.
***
– Qorbobo, yuring, uyimizga kirib dam oling.
– Iloji yoʻq boʻtam, issiqda erib ketaman. Ammo bir piyola qaynoqqina choy boʻlsa, yoʻq demasdim.
***
– Qorbobo,…
Yangi yil kunida biz quvonch bilan kutadigan, sovgʻalar bilan birga yoshimizga yosh qoʻshib beradigan Qorboboning tugʻilgan kuni qachonligini bilasizmi? Aslo, 31-dekabr yoki 1-yanvar deb oʻylamang, xato qilasiz.
Qorbobo 18-noyabrda tugʻilgan ekan. Ishonmasangiz oʻsha kuni Rossiyaning Vologda viloyatidagi Velikiy maydoni, Buyuk Ustyug tepaligiga…
Buqami bu yo?
Kamerun va Angola koʻlmaklarida yashovchi Goliaf nomli baqa dunyodagi barcha baqalarning polvoni ekan. Uning boʻyi 76 santimetr, boshi 33 santimetr, oyoqlarining uzunligi salkam yarim metr, ogʻirligi naq 5 kilogramm. Tavba qildim, hovuzimizdan ana shunday bahaybat baqa kallasini chiqarib baqrayib tursa, holimiz nima kechardi-ya!
…
1. Uning hozirgacha 1500 xil koʻrinishi aniqlangan. Sibirda undan pul oʻrnida foydalanishgani haqida maʼlumotlar bor. Raqamlarga qiziquvchilarning fikriga koʻra, bir soniyada undan 2 millionga yaqin odam “foydalanar” – isteʼmol qilar ekan! Osiyoning bir mamlakatida boʻlib oʻtgan auksionda 100 grammi 68 ming dollarga baholangan ekan.
Savol: agar siz…
Tasma ortiga yashiringan harflarni sinchkovlik bilan topib, katak ichidagi harflarga qoʻshib oʻqisangiz Abu Ali ibn Sinoning sogʻliq haqidagi hikmatli soʻzini bilib olasiz.
Tuzuvchi: Anvar MIRZAZODA
KRIPTOGRAMMA Kalit soʻzlar: 1. Bayrogʻimizdagi musaffo osmon va obihayot, yaxshilik, donishmandlik, halollik, shon-shuhrat va sadoqatni bildiruvchi rang – 4,6, 19,1, 14.
2. Respublikamiz ramzlaridan biri – 4,2, 11,20,1, 14,2.
3. Porloq kelajak – 1,7, 10,1, 17,13,6, 16.
4. Muvaffaqiyat, zafar – 24,2, 16,2, 13,2.
5. Davlatimiz bayrogʻidagi oq rang…
Jahongir shaharda yashaydi. Yozda u bobosi bilan Buxoro viloyatining Gʻijduvon tumanidagi Mirokon qishlogʻiga mehmonga bordi.
Voy-boʻ... ammasining uyi hayvonot bogʻining naq oʻzi ekan. Qoʻrada qoʻy, echkilar, ogʻilda sigir, buzoq, ot, eshak, katakda ona-bola tovuqlar, hovli etagidagi ariqchada oʻrdak, gʻozlar... Jahongirning hayratdan ogʻzi…
1. Hammamiz ovqatga yodlangan osh tuzi ishlatamiz. Chunki yod elementi organizmda boʻqoq kasalligi rivojlanishining oldini oladi. Nega yodni aynan tuzga solamiz, degan savolga, albatta, tuzni har kuni isteʼmol qilamiz, deb javob beramiz.
Savol: Nega yodni suv yoki nonga qoʻshmaymiz, axir ularni ham har kuni isteʼmol qilamiz-ku? Yordam: Yodning…
“Qovoq sayli”miz davom etadi. Endi sizlar bilan turli matolardan qovoq yostiqcha yasaymiz.
Bu juda ham oson, koʻp mehnat talab qilinmaydi. Bu yostiqchada siz ignalaringizni saqlashingiz mumkin.
Kerakli asboblar
Rangli matolar (sariq, olov rang, qizgʻish, yashil), qalin oʻram ip, qaychi, igna, sitefon, ip yoki paxta.
1. Ishni…
Kuz fasli kelishi bilanoq dalalarimizda vitaminlar gʻarq pishadi. Ushbu sahifani vitaminlarga boy va mazali boʻlgan qovoqvoyga bagʻishlaymiz. Polizimiz pahlavoni darmondorilarning koni boʻlib, yuzlab kasalliklarga davodir. Kaliy, temir, kalsiy, magniyga boy boʻlgani uchun asablarni tinchlantiradi, uyqusizlik, moddalar almashinuvini yaxshilaydi,…
Qumdan yaralar oʻzi,
Deraza, eshik koʻzi.
Rangi yoʻq, yuzi silliq,
Uyni tutadi issiq.
***
Bir ajoyib oq uycha,
Ichida qavat tokcha.
Boʻlsa hamki issiq, yoz,
Uychani ichi ayoz.
***
Ikki yaproq jonu tan,
Unga chamanzor Vatan.
Gulzorda gul oralab,
Gulga qoʻnar saralab.
***
Aql bilan soʻzlasa,
Dono soʻzlar tizilar.
Gʻazab bilan…
Aylanma krossvord. Shaklda belgilangan xonadan soat mili yoʻnalishida: 1. Poytaxt shahar. 2. Qozogʻiston va Jizzax viloyatida joylashgan suv ombori. 3. Atoqli adib, akademik, “Abay yoʻli” epopeyasi muallifi. 4. Markaziy Osiyodagi choʻl. 5. Oʻtmishda “Ona shahar” taʼrifi berilgan Chimkent yaqinidagi maskan. 6. Sharafiga Sayram shahrida meʼmoriy…
– Bilasizmi, Sherlok. Bir jumboq bor edi. Xabaringiz bor, men sugʻurta kompaniyasida ishlayman. Yaqinda bizning doimiy mijozlarimizdan biri janob Jorj oʻzining bir qimmatli qogʻozini sugʻurtaladi. Bu qogʻoz yozuvchi Mark Tvenning tugʻilganligi haqidagi guvohnoma edi. Mana uning nusxasi, koʻring, – deb qogʻozni Sherlokka uzatdi Fit.
Sherlok…
Oʻzbekiston xalq yozuvchisi Rahmat Fayziyning “Hazrati inson” romanining bosh qahramoni. 2. “Hozir ham u nimagadir yosh boladay ayasining... larini qoʻmsaydi”. Oʻ. Hoshimov. Qalbingga quloq sol. 3. “Oʻzbek xalqi... larga nisbatan oʻzining yana mehmondoʻstligi va bagʻri kengligini koʻrsatdi”. Oʻzb. M. E. 4. Akademik shoir Gʻofur Gʻulomning…
Aylanma krossvord. Javoblarni shaklda belgilangan xonadan soat mili yoʻnalishida raqam atrofiga yozing. 1. Ikkinchi jahon urushi sarkardalaridan biri, birinchi oʻzbek generali. 2. Millat va vatanni madh etgan oʻzbek shoiri, qatagʻon yillari qurboni. 3. Xalqaro mukofotlarga sazovor boʻlgan ustoz, eʼzozli oʻzbek shoirasi. 4. Oʻzbekiston…
Chaynvord 1. Kino ekranida Yusufbek hoji siymosini talqin etgan ustoz san’atkor. 2. Ijod sohibi muqaddas deb e’zozlagan diyor. 3. “Mehrobdan chayon” romanidagi Anvarning “Chin o‘rtoq” bobida bayon etilgan do‘sti. 4. O‘sha davrda adib asarlari bosilgan jurnal. 5. Abdulla Qodiriy bilan hamfikr bo‘lgan ma’rifatparvar ijodkor, atoqli olim. 6. Adib…
– Maktabga borgim kelmayapti!
– Nega?
– Maktabda “A”ni yoz deyishadi.
– “A”ni yozishni istamaysanmi?
– “A”ni yozsam, keyin “B”ni yoz deyishadi-da.
***
– Ingliz tilidan besh soat dars oldim.
– Unda inglizlar bilan bemalol gaplasha olar ekansan-da?
– Yo‘q, men ingliz tilidan besh soat dars olganlar bilan bemalol gaplasha olaman.
***
Sharros…
2016–2023 © “Gulxan” jurnali tahririyati. Barcha huquqlar himoyalangan. Saytdan ma’lumot olinganda manba ko‘rsatilishi shart.
