Assalomu alaykum! “Gulxan” jurnali saytiga xush kelibsiz!
Saytimizda bir-biridan qiziqarli maqolalar, hikoyalar, ertaklar va she’rlarni o‘qishingiz mumkin. Turli fanlarga oid ma’lumotlar bilimlaringizni yanada boyitishga yordam beradi!
Nilufar tushga yaqin maktabdan qaytdi. Onasi Farida opa tayyorlagan tushlikni chala-chulpa yeb, likopchadagi olmaday qizarib turgan yumshoqqina ikkita shaftolini koʻtargancha dam olgani xonasiga kirdi. Birini ishtaha bilan yedi, ammo ikkinchisining poʻchogʻini archishga erinib toʻshakka choʻzildi. Uyqusi kelmadi...
– Shu issiqda qayoqqa yoʻl…
Fantastik qissa
“Bu bolalar nega bunchalik qoʻpol, dagʻal? – oʻzicha oʻylardi Akbar. – Bir-birlarini hurmat qilishni bilishmaydi. Maysalarni payhon qilib, daraxtlarni sindirishdan zavqlanishadi. Duch kelgan jonivorlar-u maxluqlarni yeyishdan tap tortishmaydi. Bu ketishda oʻrmonga qiron kelishi hech gapmas-ku! Savodlari ham joyida emas. Oddiy…
Yozuvchi Yusuf FAYZULLOning nomi sizga tanish. Chunki Yusuf aka yangi hikoyalari bilan jurnalimizda tez-tez qatnashib turadi. Yaqinda “Niso poligraf” nashriyotida bolajon yozuvchining “Boyvachcha bolakayning sarguzashtlari” nomli kitobi nashr etildi. Bu kitob qahramonlari havas qilsa arziydigan intiluvchan, serharakat bolalar. Hikoyalarni oʻqir…
Bugun Dilshod akasi armiyadan keladi. Ziyodilla bu xushxabarni oyisidan eshitgan zahoti koʻchaga otildi.
– Ur-a-a! Akam kelyaptilar!!!
– Hovliqma, bolam, hali kelsin! Keyin suyunchilaysan...
– Bilib qoʻyinglar, askar akamni men birinchi koʻraman!
U koʻcha muyulishidan oʻzlari tomonga burilgan mashinalarni sinchiklab kuzatdi. Ammo, hali-beri akasi…
Fantastik qissa
Daraxt shoxlarida maymunga oʻxshab osilib oʻtirish va yotish juda noqulay. Akbar shoxlardan daraxt tepasida qoʻlbola oʻrindiq yasadi. Oʻzi yaratgan “ixtiro”dan koʻngli taskin topib, yengil nafas oldi. Endi bu joydan atrofni bemalol kuzatib oʻtirsa boʻladi, u joylashgan daraxtning soyasida ola-bula chiroyli maxluqcha oʻzini oftobga…
Fantastik qissa
Choʻl oʻsimliklari haqidagi mavzu oʻquvchilarda katta qiziqish uygʻotdi. Guli muallima soʻzlarini tugatar-tugatmas savollar yogʻila boshladi.
– Bolajonlar, choʻl haqidagi tasavvurni yana-da boyitish va savollaringizga batafsil javob topish uchun ertaga darsdan keyin dalaga sayohat uyushtiramiz. – Muallimaning gapi tugashi…
Bugun dam olish kuni. Erta tongdan bozor odamlar bilan gavjum bo‘ladi. Oyim bozorda ho‘l meva sotadilar. Men oyimga qo‘limdan kelganicha yordam berishga harakat qilaman. Akam ham qarab turmaydi. Kun yorishmay ulgurji bozordan besh-o‘n quti mevani yetkazib kelardi.
Oyim bilan bozorda o‘tirib akamning kelishini kutardik. Ammo bir kuni hadeganda akam…
Anvarning akasi Ilhom poytaxtdagi oliygohga kirib, chiroyli binolarning rasmini chiza boshlagach, uning yuragiga o‘t tushdi. Bir marta oyisi bilan Toshkentga borib keldi-yu qishlog‘i ko‘ziga juda xunuk ko‘rinib ketdi. Aslida u tug‘ilib o‘sgan go‘shasini juda yaxshi ko‘radi. Axir yozda mazza qilib cho‘miladigan anhorlar, kuzda ifori ko‘ngilni…
Tayoq tog‘li joylarda sayohatchiga eng yaqin yordamchi. Qiya, sirpanchiq, ko‘pincha bir tomoni jarlik bo‘lgan tog‘ so‘qmoqlarida tayoq yo‘lovchiga tirgak bo‘ladi. Tik va nishabliklarda biroz engashib yurishga to‘g‘ri keladi. Bunday paytda og‘irlikning bir qismi tayoqqa tushib, oyoqqa yordam beradi. To‘satdan oyoq ostidan chiqib qoladigan ilonlar…
Umidjon maktabidan qaytayotib qo‘llaridagi yukning og‘irligidan qadamini zo‘rg‘a sudrab bosayotgan cholga yetib olibdi. Otaxonga salom bergach:
– Bobojon, qo‘lingizdagi xaltalardan birini menga bering, ko‘tarishib yuboray, – deb cholning o‘ng qo‘lidagi kattakon xaltani olibdi...
Manzilga yetib borishgach, Umidjon xaltani darvozaxonaga asta qo‘yib…
Katta tanaffusga qo‘ng‘iroq chalinishi bilan bolalar “duv” etib tashqariga otilishdi. “Hozir hammasi maktab oshxonasiga borib, mazza qilib ovqatlanishadi, – o‘yladi Hamid partasiga qaytib o‘tirarkan. – Buvimning pensiyasi cho‘zilib ketmaganda, menga pul berardilar. Men ham bufetdan issiqqina somsa olib yerdim”.
Hamid beixtiyor parta tagida turgan…
O‘n yoshli Tolibning ko‘cha tomondan yugurib kirib kelgani oyisining e’tiborini tortib so‘radi:
– Nima bo‘ldi?
– Sanjarlarga arra kerak ekan. – Tolib shunday dedi-da, shoshganicha asbob-uskunalar saqlanadigan ombor tomon yurdi. Oyisi jaxl bilan to‘xtatdi.
– Hoy. Tolib, arra yo‘q, orqaga qayt.
– Bor edi-ku, oyi.
Oyisi darvoza oldida turgan Sanjarga…
Shukrullo boboga bog‘bonlik ota meros edi. U nafaqat o‘z bog‘i yoki tomorqasida, balki qo‘ni-qo‘shni hovlisida, ko‘cha-ko‘yda bo‘sh yer ko‘rsa, darhol o‘sha yerga ham nihol ekardi. Bobo tomorqasidagi o‘rik daraxti tagidan chiqqan niholni erta bahor ko‘cha yuzidagi ariq bo‘yiga ekdi. Mehr bilan parvarishladi. Chunki bobo, men olamdan o‘tib…
Andryusha juda qo‘rqoq bola. U hamma narsadan – itdan, sigirdan, sichqondan, hatto o‘rgimchakdan, ayniqsa, ko‘chadagi begona bolalardan qo‘rqardi.
– Qo‘rqoqlik qanchalik yomonligini bilasanmi? Unutma, dunyoda faqat botirlargina baxtli yashaydi. Ular dushmanlariga qarshi chiqa oladi, samolyotni boshqaradi, yong‘in bilan…
Kunlarning birida odamlar Hasan Dashtiyni sinash maqsadida undan so‘rashibdi:
– Agar Alloh: “So‘ra, bandam, – desa, nimani so‘ragan bo‘lardingiz?
– Ko‘zlarimga ko‘proq nur so‘ragan bo‘lardim, – javob qilibdi donishmand.
– Faqat shunimi? Boshqa hech narsa so‘ramasmidingiz? – hayron bo‘lishibdi odamlar.
– Baliqqa suv qanchalar kerak bo‘lsa, ilm…
O‘zini shaharning olli boyi hisoblaydigan katta bir ishbilarmon Hasan Dashtiyning dovrug‘ini eshitib uning kulbasiga kelibdi va debdi:
– Men sizni bunchalar faqir deb o‘ylamagan edim. Boshingizga bir kulfat tushsa harjlashga hech vaqongiz yo‘q ekan-ku. Mening boyliklarim bitmas-tuganmas. Ular har qanday xatardan sog‘-omon chiqishimni kafolatlaydi.…
Qadim-qadim zamonlarda emas, hozirgi zamonda Jasur ismli bola bor ekan. Lekin uni ko‘pchilik o‘z oti bilan emas, balki Chalavoy deb chaqirar ekan. Chunki u juda ham dangasa, boshlagan ishini hech qachon tugallamas ekan-da. Chalavoy qish kunlarining birida o‘rtoqlari bilan qorbobo yasamoqchi bo‘libdi. Ammo, qorbobo yasayotgan paytida oyisi chaqirib…
Zahiriddin Muhammad Boburning Samarqandni ikkinchi bor olganiga ikki oydan oshdi. Bobur hozirgi ahvoldan ancha mamnun. Qal’a devorlari ta’mirlandi. Kecha-yu kunduz soqchilar barcha darvozalarni bedor qo‘riqlashadi. Shahar aholisida bir oz tahlika bo‘lsa ham, lekin osoyishtalik hukm suradi. Hunarmandlar, savdogarlar shahar va qishloq ahli o‘z ishi…
Alloma bobomiz Navoiy tavallud kuni munosabati bilan jurnalxonlar uchun u zot hayotidan qiziqarli ma’lumot berish maqsadida, kitob javonimdagi gazeta taxlamlarini ko‘rayotib, adabiyotshunos olim A’zamjon Azimovning Alisher Navoiyning muhri haqidagi ajoyib xotirasiga ko‘zim tushdi...
Oltmishinchi yillarning boshlari, aspirantlik chog‘larim edi.…
Maktabdan hovliqib kelgan Sardor ko‘cha eshigidan kirishi bilan onasini chaqirdi.
– Tinchlikmi? – ayvonning orqa tomonidan kelgan Saodat opa ichkariga kirmay betoqat bo‘lib turgan o‘g‘liga hayron qaradi. Sardor ko‘zlari chaqnab onasiga salom berdi-da, ikki kafti orasiga zo‘rg‘a yashirayotgan narsaga ishora qilib:
– Qo‘limda nima borligini…
G‘ira-shira tong qorong‘isida g‘alati gap – so‘zlardan istar-istamas uyg‘onib ketdim. Onam ko‘cha kiyimlarini kiyib olibdi. Otam ham kiyingan. Boshida qalpoq. Shunda ular mendan yashirincha qayoqqadir ketmoqchi bo‘lishganini anglab injiqlandim:
– Meniyam opketasiz!
– Jim, – dedi onam past, ammo sirli va biroz vahimali ohangda. – U joyga bolalar…
Yelena Ambrosova
Mana bir haftadan beri hammomga qo‘lqop kiyib kiryapman. Sababi jo‘mrakdan suv o‘rniga qor parchalari yog‘yapti.
Bu mo‘jiza men Qorboboga ishonmay qolgan kunimdan boshlandi.
Yangi yil ta’tiliga chiqish arafasida a’lochi dugonam Dasha menga:
– Tonya, Qorbobo aslida yo‘q. Archa tagidagi sovg‘alarni ota-onamiz qo‘yishadi. Sen…
Qishloqdagi hamma odam bu momoni “maqolchi momo,” deb ataydi. Negaki, momo har gapiga maqol qo‘shardi. Momoning qizi Umida o‘g‘li Sardorni onasiga qoldirib, shaharga ishlagani ketdi. Oyda bir kelib ulardan xabar olib ketadi. Momoning ismi jismiga monand. Rivoyat-u masallar koni. Bir kuni o‘qishdan kelsam, onam:
– Bolam, Toshbuvi momongnikiga chiqib…
Zilola opa shogirdi Maftuna opa bilan Tarix muzeyidan tayyorlanayotgan ko‘rsatuvda qatnashishdi. Muzeydan chiqqanlarida soat oltidan oshgandi. Maftuna opa bolalarini bog‘chadan olishga shoshardi. Shu sababdan taksida ketmoqchi bo‘lishdi. Aksiga olib mashinalar kam. Nihoyat oq Neksiya chetroqda to‘xtadi... Yo‘l-yo‘lakay haydovchi o‘g‘lini maktabdan…
Qish. Sovuq avjiga chiqqan. Uch kun burun yoqqan qorning usti ham sovuqdan qotib qolgan. Issiq kiyinib, bo‘yniga ham qalin sharf bog‘lab olgan Aziz hovliga chiqdi. Osmonga qaradi. Uzoqdan nur sochayotgan quyoshning rangi avvalgiday qizg‘ish emas, oqish ko‘rinardi. “Quyosh ham sovuq yermikin-a”, o‘yladi Aziz unga qarab turib. Shu choq, shunaqaga…
Yaylovda yaqin qarindoshlar mehmonga kelsa uloq so‘yish odati bor. Shahardan tog‘am kelgan kuni otam o‘tgan kuzda tug‘ilgan qora uloqchani ag‘darmoqchi bo‘ldi.
– Jon otajon, uloqchaga tegmang. Bilsangiz edi, uni shunaqayam yaxshi ko‘ramanki...
Otamning jahli chiqmadi. Qop-qora uloqchaning mo‘ltiragan ko‘ziga qarab turdi-da, keyin og‘ilda…
Sulaymon Risboyev
Kushubek qishlog‘idan olisga chiqdi-yu bir haqiqatni angladi. Odamga uzoqdan ko‘ringan narsa ulkan va aksincha yaqindagi narsa kichrayib ko‘rinar ekan. Qancha olisga chiqqan edi deysizmi? Ha, aytish esimdan chiqibdi-ku! Kushubek polvon. Qozog‘istonning Olmaota shahrida o‘tadigan xalqaro kurash musobaqasida ishtirok etdi.
Kushubek…
M.Zoshchenko
Alyoshaning deyarli hamma baholari “uch”. To‘g‘ri, “ikki” olmaydi, lekin hammasi “uch”. Qachonlardir bir marta “to‘rt” baho ham olgan. Doim shu “to‘rt”i bilan maqtanib yuradi.
Bugun o‘zi kutmagan holda to‘satdan musiqa fanidan “besh” baho oldi. U qandaydir ashulani maromiga yetkazib aytib berdi. O‘qituvchi unga hatto:…
Davomi. Boshi oldingi sonda.
– Abduqodir aka, bolaga shu qushni olib berib chakki qilibsiz-da! – dedi o‘qituvchi.
– Nega? Biron nima bo‘ldimi?
– Hozircha hech nima bo‘lgani yo‘q. Ammo Shavkat endi shu qushdan boshqa narsani o‘ylamay qo‘ydi, o‘qishdan chalg‘iyapti. Faqat o‘zi emas, boshqa bolalar ham darsdan keyin Shavkatga: “Qushingni…
Shavkat otasi bilan tog‘li qishloqda yashaydigan tog‘asinikiga to‘yga bordi. Mahalla bolalariga qo‘shilib rosa chillak, quloqcho‘zma, bekinmachoq o‘ynadi. O‘yindan zerikkach, atrofi baland paxsa devor bilan o‘ralgan keng hovlini aylanib yurarkan, eski tandir yonidagi katakda bo‘ynini ichiga tortib, mudrab yotgan g‘alati qushga ko‘zi tushdi. Shavkat…
Sinfda tez-tez bolalarning narsasi yo‘qoladigan bo‘ldi. Sinf rahbari Lola opa har bir o‘quvchisi ota-onalar bilan qayta-qayta suhbatlar, tarbiyaviy soatlar o‘tkazdi, biroq ahvol o‘sha-o‘sha. Bir kuni Lola opa o‘quvchilariga shunday dedi:
– Men bir qarorga keldim. Kelasi hafta maktabga militsioner chaqirtiraman. U iskovuch iti va aybdorni…
Nortoy qo‘shnisi Nabijon bilan sinfdosh. U matematikadan uyga berilgan vazifani yecha olmadi-da, darrov Nabijonni esladi.
“O‘rtog‘im tayyorlab qo‘ygan bo‘lsa kerak, undan so‘ray-da, ko‘chirib qo‘ya qolay”.
Shu xayol bilan Nabijonlarnikiga o‘tdi. U yo‘q, dalaga, dadasining oldiga ketibdi.
– Men matematikadan berilgan vazifani ko‘rib olmoqchiydim,…
Kerakli mahsulotlar: 2 dona tuxum, 1 piyola shakar, 1 piyola qatiq, 5 osh qoshiq o‘simlik yog‘i, yarim choy qoshiq ichimlik sodasi, keragicha un, 10 dona o‘rik. (Siz istagan mevangizdan tayyorlashingiz mumkin).
Tayyorlanishi: tuxum, shakar, qatiq, ichimlik sodasi, o‘simlik yog‘i – barchasini tog‘orachaga solib aralashtiramiz. So‘ngra unni oz-ozdan…
Ehtimol siz “Munchoq kim ekan?” deb o‘ylayotgandirsiz-a?.. Yo‘q, bizning Munchoq qirq kokilli, sho‘x-shodon, qora qosh qizaloq emas, u oddiygina... qo‘zichoq! “Nega bo‘lmasa uning laqabi Munchoq?” deysizmi? Unda eshiting. Qo‘yxonamizning deyarli barcha qo‘ylari qishning izg‘irin sovug‘ida qo‘zilab, faqatgina Yulduzcha laqabli qo‘y bamaylixotir…
Umida to‘rtinchi sinfni bitirdi. Yozgi ta’til boshlanganida u qishloqqa, xolasinikiga keldi. Kattalar shunday kelishishgan edi, qizcha toza havodan bahramand bo‘ladi, bir yo‘la xolasining o‘g‘ilchasiga qaraydi.
Pochchasining hovlisi, tomorqasi unchalik katta emas, ko‘zga ko‘rinadigan bir tup bo‘ychan olmurut daraxti bor. Qolgan uch-to‘rt tup…
Fyodor KAMALOV
Bola va eshakning dushmanlari bor edi. Har tong bola eshakka minib qishloqdan chiqib, kanal tomonga yo‘l olardi. Aytishlaricha, bu kanal dengizga quyilar ekan. Lekin bizning hikoyamiz bu haqda emas.
Bola sigiri uchun qishga pichan to‘playotgandi. Shu choqqacha u bir g‘aram xashak to‘plab qo‘ydi. U o‘tkir o‘roq bilan bir zumda…
Bir necha kundirki, Suhrob shom qorong‘isida uyiga qaytadi. O‘g‘lining bugun ham ust-boshi changga belanib, charchab, horib qaytganini ko‘rgan Fazilat opa ajablanib:
– Namuncha kechga qolib ketmasang, qayerda yuribsan o‘zi? – deb so‘radi.
– Futbol o‘ynadim.
– Shom qorong‘isigacha to‘p ketidan chopgandan ko‘ra vaqtliroq kelib, darslaringni qilsang…
Yozgi ta’til bo‘lgani uchun uyda o‘tiraverib zerikdim-da, Rahimlarnikiga chiqdim. Eshikdan kirib chaqirsam, ayasi salomimga alik oldilar-da:
– Rahim o‘rtog‘ing pastda, o‘zing oldiga tushaqol, – dedilar.
Halima xolaning “pastda” deganlari yerto‘la. Rahimning dadasi taniqli o‘ymakor usta. Yerto‘lani ustaxona qilib olgan. Bir marta Rahim bilan…
Ular g‘oyat sezgir va ehtiyotkorligi bilan boshqa ko‘chmanchi qushlardan farq qiladi. Biz ushbu beozor jonivorlarni G‘allaorol tumanidagi Qorovultepa suv ombori qirg‘oqlarida uchratdik. Ular gala hosil qilib havoga ko‘tarilayotganida qanotlarini qattiq-qattiq qoqib “vit-vit”lab baland tovushda qichqirishdi. Bu ularning dushmanlaridan himoyalanish…
Chingiz AYTMATOV
(qissadan parcha)
...Bolaligim urush va undan keyingi yillarga to‘g‘ri kelgan. O‘sha paytlar kolxozga belgili o‘lchamda soliq rejasi solinar va yuqoridan qattiq nazorat qilinar edi. Qarzdan boshi chiqmaydigan xalq kechani kecha, kunduzni kunduz demay ishlardi...
...1942–43-yilning qishi, urush azobi barchani…
Viktor GOLYAVKIN
Men irodamni mustahkamlash uchun Antarktidaga borishga qat’iy qaror qildim. Hamma: onam ham, ustozim ham, hatto Vovka ham irodang bo‘sh, deyishaveradi. Antarktidada doim qish, yoz bo‘lmaydi. U yerga eng kuchlilar borishadi. Shunday deb Vovkaning dadasi aytgan. U kishi ham o‘sha yerga ikki marta borgan. Vovka bilan radio…
Archali soyda soyning guvillashi, tonggi qushlarning nag‘masi avjga chiqadi.
Ota-bola Zarcho‘yan cho‘qqisi yonbag‘ridagi Zarcho‘yan bulog‘ining shundoq tepasida ming yoshli archa ostida bobolardan qolgan manzil – supada kecha kun bo‘yi yo‘l yurib kelishgani uchunmi, charchab uxlab yotishibdi. Ustlarida issiq choyshab. Ana, o‘g‘il uyg‘onganday…
Bahodir do‘sti Olim bilan dars tayyorlab bo‘lib, uyiga xursand qaytib keldi-yu, mojaroning ustidan chiqib qoldi.
– Yo‘q, boshimni qotirma, bolam. Shundoq jannatday joyimni tashlab, biyday sahroga ko‘chmayman. Na bir tup daraxt bor u yerda, na oqar suv, – derdi buvisi boshini sarak-sarak qilib, – hademay mana bu nihollar ham gulga kiradi, shig‘il…
Aziz o‘quvchilar, yodingizda bo‘lsa, “Gulxan”ning 2017-yil 12-sonida taniqli adib, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan jurnalist Erkin Malikovning tarjimai holi hamda foto-portretini bergan edik. Quyida adibning urush yillarida o‘tgan bolaligi haqida hikoya qiluvchi “Bolaligim ertaklari” qissasining 1-kitobidan parcha e’lon qilmoqdamiz. O‘ylaymizki,…
Yuliyeva MARKOVA
Tasviriy san’at darsidan yangi o‘qituvchi kelganiga ham ikki oydan oshdi. Har safar uyga vazifa berishi shunaqangi alam qiladiki, lekin chizishga majburmiz.
Bir kuni idishlarga – choynak, piyola, likopchalarga naqsh chizish darsini o‘tdik. Oq idishga chiroyli qilib chizilgan ko‘k, havorang gullar juda nafis edi. Bizga…
Maktabga ketayotganimda, yo‘l chekkasidagi oddiygina uy darvozasi yoniga qo‘yilgan eski yog‘och kursida bir kampir omonatgina o‘tirardi. Men baland ovozda unga salom berardim. Kampir serajin yuzlariga chiroyli tabassum yugurib, alik olardi. Kampirning ovozi shunday mehrli bo‘lardiki, vujudim shodlikka to‘lib ketardi. Bu notanish kampir bilan…
Shohrux va Dildora aka-singil. Ular bir oilada ulg‘ayishayotgan bo‘lsa-da, qiziqishlari, fe’l-atvori turlicha. Masalan, Dildora kitob o‘qishni yaxshi ko‘radi. Shohrux esa buning aksi – o‘yinga berilib, vaqtini bekor o‘tkazadi.
Bir kuni qog‘ozdan samolyot yasab, u yoq-bu yoqqa “g‘iz-g‘iz” uchirayotgan Shohruxga singlisi tanbeh berdi:
– Aka, men…
Farangiz atoqli yozuvchi Abdulla Qodiriyning “Moziyga qaytib ish ko‘rmak xayrli deydilar” degan qimmatli o‘gitini o‘ziga shior qilib olgan. Uning o‘qishni o‘rganib olganidan keyin ilk bor mutolaa qilgan kitobi ham tarixiy mavzuda bo‘lgan. Bu o‘zbek adibi Mirkarim Osimning dovyurak cho‘pon – Shiroq haqidagi hikoyasi edi. Yozuvchining tarixiy…
Aliya SHENGELBAYEVA
Kichkintoy Qosim otasining oldida yana ayb ish qilib, gunohkor bo‘lib qoldi – o‘zi qilgan gunoh ishni boshqa birovga to‘nkab, men emas, deb osongina qutulmoqchi bo‘ldi. Otasi bu gal ham indamadi. Qosimning topgan gapiga ishongan bo‘ldi. Ichida esa...o‘g‘lining ketma-ket yolg‘on gapirayotgani, aldab qutulib ketmoqchi…
Bir kuni Botir bilan Diyor baliq oviga bormoqchi bo‘lishdi. “Yo‘q, men borolmayman”, deyishiga qaramay Samandarni ham birga olib yo‘lga tushishdi. Tonggi shudring qo‘ngan chimzor xuddi marjondek tovlanar, Samandarning biroz tobi bo‘lmagani uchun salqin havo etini junjiktirardi.
– Namuncha shumshaymasang, – Samandarning tirsagidan turtdi Botir.
–…
Davomi. Boshi bu yerda
Kuz o‘tib qish kelganda To‘rtko‘z ancha ko‘zga tashlanib qoldi. Bolalar sovuqda muzlagan hovuzda sirpanar, goho hokkey o‘ynardi. Ana shunday paytlarda ular bilan yonma-yon yugurardi.
Abduvalining tushunib bo‘lmaydigan odatlari bor. Mazza qilib hokkey o‘ynayotganlarida mushugini ko‘tarib kelibdi.
– Abdurasul, kel…
Bolalar maktabdan qaytishdi.
– Oyi, bobom qanilar?
– Xonalarida.
Kamoliddin sumkasini oshxonada qoldirib, bobosining xonasi tomon yurdi. Jamoliddin akasining ketidan ergashdi.
Nevaralari kelganini bilgan Mahmud bobo bu yil maktabga chiqqan Jamoliddinni sinab ko‘rmoqchi bo‘ldi. Axir ularga odob-axloqdan qancha saboq berdi. Kattasining-ku ancha aqli…
Nusratjon ustozidan “Yosh hunarmand” tanlovi haqida eshitdi-yu, halovatini yo‘qotdi. Kimsan, mashhur kulolchi Sobir otaning nabirasi bo‘lsa-yu, tanlovda ishtirok etmasa, uyat bo‘ladi-ya. U tanlovda qatnashadigan bo‘ldi. Bobosi ikkovlari loy pishitishdi, hushtaklar yasab olovda quritishdi, rang berishdi. Tayyor hushtakchalarni avaylab qutiga, so‘ng…
– Eh, qaniydi daraxtdagi mana bu xurmolar o‘rnida shokoladlar osilib turgan bo‘lsaydi, – dedi Javohir daraxtdagi so‘nggi xurmolarni terib olayotgan buvisiga.
– Qip-qizil xayolparastsan-da, Javohir, hech zamonda shokolad ham daraxtda pisharkanmi, – kuldi akasi.
– Bu sirayam xayolparastlik emas, ukangni gapida jon bor Anvar. Dunyoda shunday daraxtlar…
– Bolam, g‘izillagancha do‘konga chiqib kelgin, tuz qolmapti, – dedi onasi.
Abdurasul onasidan pulni oldi-da, G‘aybulla toshning do‘koniga yugurdi.
– Pulni ehtiyot qil, – deb qichqirdi onasi uning ortidan.
Abdurasul Abdulla tog‘adan bir qadoq tuz olib uyga qaytayotgandi. Usta O‘rinboy buvaning eshigi tagida chiroyli bir kuchuk o‘ralashib yurganini…
– Jasur, o‘g‘lim, men uz-o-oqqa ishlagani ketyapman. Yangi yilda qaytaman. Senga u yerdan nima olib kelay? – so‘radi dadasi Jasurni bag‘riga bosib. Kutilmagan savoldan Jasur shoshib qoldi. Keyin ko‘zi hovli etagidagi yaproqlari shabadada chiroyli shovullab turgan mirzaterakka tushdi. “Menga mana shu terakdek baland, rostakam archa olib keling.…
(kichik badia)
Men tug‘ilganimda baxt yo‘rgaklab oldi. Ko‘zimni ochsam boshimda bir chiroyli, munis ayol parvona bo‘lyapti. U meni bag‘riga bosdi.
Farishtaday bir kampir meni beshikka belab alla aytdi:
– Buvisining erka bolasi,
Ko‘zining oqu-qorasi... – bu ovoz shu qadar yoqimli ediki ko‘zlarim yumilib uxlab qoldim.
Toy-toy qilib yurishga…
Ilya ILIN
(rus adibi)
Shahar madaniyat saroyida o‘tadigan archa bayramiga onam ikkita chipta sotib oldi. Qorbobo bilan qorqiz chanada uchib ketayotgan rasmli chiptalar juda chiroyli, yaltiroq.
– Yaqin o‘rtoqlaringdan birini bayram tomoshasiga taklif qil, – dedi onam. Mening yaqin do‘stlarim ikkita: Vitka bilan Jenka. Jenka bilan vaqtincha…
(hikoya)
– Mirfayz, boyadan beri chumolilarni yoningga yig‘ib olib, nima qilyapsan, – nabirasining yoniga keldi Saida buvi. – Uychani kimga yasading?
– Boya onam hovli supurayotib chumolilarning inini buzib yubordi. Ular qiynalmasin, deb chiroyli uycha yasadim. Don ham sepdim. Lekin chumolilar donga ham qaramay, o‘z inlariga talpinyapti.…
O‘qishdan kelsam uyga
Yugurishib o‘ynaydi.
To‘s-to‘polon qilishda,
Bir-biridan qolmaydi.
Dars qilsam miyovlashib,
Ruchka, daftarim tortar.
Kitob o‘qib o‘tirsam,
Tizzamga chiqib yotar.
Ona mushuk ba’zida,
Tutib kelar kalamush.
Uchta mitti mushukka,
Topilar ancha yumush.
Issiq pechka yonida,
Yotib olar kenjasi.
Barchasi to‘q…
(hikoya)
Sardor osmonni tomosha qilishni juda yaxshi ko‘radi. Qushlarning to‘p-to‘p, gohi guldasta, gohi bir qator bo‘lib uchishini zavq bilan tomosha qiladi. Rasm daftariga chizganlarining ko‘pi qushlarning surati... Bir kuni Sardor hovlida o‘ynab yurgandi. Shu payt kutilmaganda oyog‘i tagiga osmondan uch-to‘rtta yong‘oq tushdi. Hayron…
(hikoya)
Yodimda... bobom bolaligimda o‘zining oq tulporiga mingazib uzoq-uzoqlarga olib borar, bu tulpor ularga qadrli, ota merosligini bot-bot takrorlar edi.
Bobom otni shunchalik mehr bilan parvarishlar ediki, ko‘rgan kishining havasi kelardi. Kunlarning birida tulporning jilovidan tutib, birgalashib toqqa yo‘l oldik. Yo‘l yoqalab borar…
Davomi. Boshi bu yerda:
Tog‘dagi hodisa, Tog‘dagi hodisa, Tog‘dagi hodisa
Boshliq minora tepasidagi aloqa vositasidan soqchilar boshlig‘iga qo‘ng‘iroq qildi: – G‘arbiy sektorda kim postda turgan? Zudlik bilan mening oldimga yetib kelsin.
Oradan besh daqiqa o‘tgach, askar uning oldida g‘oz qotdi: – Oddiy askar Abdiyev bo‘yrug‘ingizga binoan…
(avar ertagi)
Kunlardan birida bir odam tuzoq qo‘yib, mittigina qushcha tutib olibdi. Qushcha odamga yolvoripti:
– Meni qo‘yib yubora qoling. Sizga nimayam yordamim tegardi. Agar qo‘yib yuborsangiz, sizga uchta foydali nasihat aytardim: bittasini hoziroq qo‘lingizda aytaman, qolgan ikkitasini qo‘yib yuborganingizdan keyin aytaman.
Odam rozi…
Nikolay VNUKOV
(hikoya)
Qiziq, ingliz tilini nega buncha qiyin qilib yaratishgan ekan-a? Oltinchi sinfda “Bu kitob”, “Bu sening kitobing”ga o‘xshash iboralarni o‘rganib, yodlab ko‘pincha “besh” baho olardim. Keyinchalik mavzular qiyinlashgani sari baholarim tushib keta boshladi. Sinfdoshlarim Yurka Blinov va Orka Kirikovlar ham menga o‘xshab…
Davomi. Boshi bu yerda:
Tog‘dagi hodisa, Tog‘dagi hodisa
Jamshid sal o‘ziga kelib asta ko‘zini ochdi. Bu odamni ko‘z qiri bilan kuzata boshladi. Ana konservani ochib yedi. Keyin unga qandaydir suyuqlik tomizdi. “Zahar!” – o‘yladi bola. O‘zini uxlaganga soldi. Nima qilish kerak?! Negadir, madori yo‘q. Kechadan beri hech narsa yemaganidan…
Nilufar katta tanaffusda maktab hovlisida o‘rtoqlari bilan biroz o‘ynadi.
Darsga qo‘ng‘iroq chalingach, sinfga kirib sal oldin partasi ustida qoldirib ketgan shoir Muhammad Yusufning she’rlar to‘plamini bir-bir varaqlar ekan, kitob orasidan uch varaq yirtib olinganligini ko‘rdi-yu, hozirgina shodon chaqnab turgan ko‘zlariga yosh qalqdi:
– Kitob...…
Mixail Zoshchenko
olaligimdan muzqaymoqni yaxshi ko‘raman. Ko‘chamizda muzqaymoq sotib yurishganda yegim kelganidan boshim aylanib ketardi. Opam Lelya ham muzqaymoqni mendan battar yaxshi ko‘rardi. Biz, katta bo‘lsak, kuniga uch-to‘rt martadan muzqaymoq yeymiz deb, orzu qilardik. Tomog‘imiz ko‘p og‘rigani uchun onam muzqaymoq yeyishni…
Dam olish kuni bo‘lgani uchun Qodirjon bog‘da ishlayotgan hasharchilarga “temir toychog‘i”da dastyorlik qildi. Uning bobosi viloyatdagi mashhur bog‘bonlardan. “Mirishkor” fermer xo‘jaligi rahbari. Bobosi bir vaqtlar agronom bo‘lib ishlagan. Keyin mana shu qirga suv chiqarib uzum navlari olib kelib ekkan. Bu bog‘da har yili tonnalab uzum…
Bir ariqdan toza, tiniq suv oqib kelib, bog‘-u rog‘larni sug‘orar, atrofdagi o‘simliklarga hayot baxsh etarkan. Ammo shu ko‘chada o‘ynaydigan bolalar unga har xil chiqindilarni tashlab iflos qilarkan. Bolalarning ishidan qattiq hafa bo‘lgan ariq Katta Ota ariqqa arz qilibdi. Ota ariq o‘g‘liga boshqa suv bermay qo‘yibdi. Shu suv yo‘lidagi daraxtlar,…
(Davomi. Boshi o‘tgan sonda)
Kechasi derazadan yulduzlarga qarab yotarkan, xo‘rligi keldi. Nimaga otasi bilan akasi unga ishonmaydi? Axir Rustam jo‘rasi o‘g‘ri emas-ku? Shu topda uydan chiqib, uzoq-uzoqlarga ketib qolgisi keldi. Qayoqqa borsa ekan? Bobosinikiga borsinmi? Topdi: xayoliga tog‘dagi chayla keldi. U yerga qo‘ylarini ham olib…
(hikoya)
Kuz kunlarining birida shaharning shovqin-suronli ko‘chalari, ko‘pqavatli uylari, dim havosidan zerikkan uch o‘rtoq atrofi o‘rmon bilan o‘ralgan Soyli qishlog‘idagi bir dehqon hovlisiga joylashishdi. Qishloqning fusunkor tabiati ularni o‘ziga maftun etgan edi.
Qishloq tog‘ yonbag‘rida joylashganligi bois, xushhavo, sersuv, ajib bir…
(hikoya)
Mening juda chiroyli xo‘rozim bor. Bo‘yni uzun. Bir quloch qanotini lop-lop qoqib: “qo‘-qari-qo‘-qu” deganida bo‘yni so‘roq belgisiga o‘xshab qiyshayib ketadi. Ovozi juda tiniq. Qichqirayotgan payti bo‘ynining rango-rang momiq patlari to‘lqin-to‘lqin bo‘lib tovlanadi. Biram chiroyli, biram chiroyli. Uning harakatlarini tomosha qilib…
Sardor jonivorlarni juda yaxshi ko‘radi. Shuning uchun bobosi uni tez-tez hayvonot bog‘iga olib boradi.
– Bobojon, Toshkent hayvonot bog‘i dunyodagi eng zo‘r hayvonot bog‘i bo‘lsa kerak-a? – so‘raydi Sardor ulkan ilonlar, dengiz mushugi, bahaybat fil, yalqov ayiqni miriqib tomosha qilarkan. – Hatto maymunlar ham bor-a? Yana ularning meni masxara…
Yaqinda Dilnozaning tug‘ilgan kuni. Dadasi odatda tug‘ilgan kunidan bir necha kun oldin Dilnozadan qanday sovg‘a xohlashini so‘raydi. Dadasining bu galgi savoliga Dilnoza:
– Rasmlari ko‘p ertak kitob, – dedi erkalanib.
– Qizalog‘im, sen kitob so‘rasang, kutubxona qurib berishim mumkin, faqat bu safar emas. Chunki tug‘ilgan kuningga hamkorlarim ham…
Mahallamizdagi bolalar Azamat akamni yaxshi ko‘rishadi. Shuning uchun ularni mahalla noziri etib tayinlanganini eshitib juda xursand bo‘lishdi. Azamat akam harbiyga ketishlaridan oldin va harbiy bilim yurtidan ta’tilga kelgan vaqtlarida ham bizga qiziq-qiziq voqealarni aytib berardi. Ayniqsa, o‘z boshidan o‘tkazgan bir voqea menga qattiq ta’sir…
May oyining oxirlari. Chimzordagi o‘yindan qaytgan Jamshid chorpoyada o‘tirgan bobosini ko‘rib, bag‘riga otildi:
– Qalaysan, chirog‘im?
– Yaxshi.
Bola erkalanib bobosining pinjiga tiqildi. Cholning kiyimidan jiydaningmi, qalampirmunchoqningmi hidi kelardi. Bobosi uning boshini siladi:
– Seni sog‘indim.
– Men ham.
Faqat bobosigina uni yaxshi…
Yaqin kunlarda o‘zbek bolalar adabiyotida katta bayram bo‘lishidan xabaringiz bormi?
Qanaqa bayram deysizmi? Hoshimjon Ro‘ziyevning bobosi, bolalarning katta yozuvchisi, hammamiz sevgan adib – O‘zbekiston xalq yozuvchisi Xudoyberdi To‘xtaboyev naq 85 yoshga to‘lyaptilar.
To‘yimga quruq bormay deb, To‘ybobo tinmay ijod qilyaptilar. Nashriyotlar ham…
Nigina bu yil 8-sinfni tamomladi. U har yili yozda oromgohlarga borar edi, ammo bu yil dadasi ruxsat bermadi. To‘g‘risini aytganda, dadasidan avval buvisi istamadi. Qiz bola muhim hunarlardan birini egallashi kerak emish. Shu sababli u o‘zi uchun boshqa rejalar tuza boshladi.
Maktab kutubxonasidan olgan kitoblarini almashtirgani borgan edi,…
Men yozgi ta’tilni intiqib kutdim. Chunki oyijonim oromgohga yo‘llanma sovg‘a qilgandi. Allaqachon kerakli narsalarni tayyorlab, sevimli kitoblarimni joylashtirib qo‘ygandim-da. Nihoyat o‘sha kun keldi. Biz, barcha dam oluvchilar avtobuslarga chiqib joylashdik. Ro‘paramga kelib o‘tirgan qizlar bizning mahallamizdan ekan. Nargiza va Dildora, deb…
Yoz kelib qir-adirlardagi maysalar quyosh-ning qaynoq taftidan sariq tusga kira boshlagan. Kunlar isib soylardagi toshlar qizigan. Mana, bir soatdan ortiq vaqt bo‘ldiki, tog‘lar bag‘ridagi ilon iziday cho‘zilib ketgan chang yo‘ldan eski UAZ balandlikka o‘rmalab bormoqda. Haydovchi qotmadan kelgan, jingalaksoch, bo‘ydor, serharakat Bahodir ismli…
Lyubov Voronkova
Grinka bilan Fedya shovul tergani adirga yo‘l olishdi. Vanya ham ular bilan birga ketdi.
– Mayli boraqol, – dedi buvisi. – Ko‘proq shovul olib kelsangiz, sho‘rva qilib beraman.
Hali o‘ti o‘rilmagan dala nihoyatda chiroyli edi. Hammayoq qizil, oq, havorang, sariq gullar bilan qoplangan.
Bolalar gullarga mahliyo bo‘lgancha…
Solihning qadrdon sinfdosh do‘sti Asadbek boshqa maktabga o‘tib ketdi. Faqat Asadbek bilan o‘ynab, faqat u bilan dars tayyorlab yurgan Solih bundan ancha dovdirab qoldi. Keyin partadoshi Kozim bilan o‘rtoq bo‘lishga qaror qildi. Kozim sinfdagi eng to‘polonchi, dangasa o‘quvchi edi. Avvaliga o‘rtoqlari, balki bu yaxshilikkadir, endi Kozim ham yaxshi…
Ayni peshin payti. Quyosh olov purkaydi. Anhorda cho‘milayotgan bolalarni aytmasa, yoshi kattalar salqin joylarni egallashgan. Samoda qushlar ko‘rinmaydi, Hayvon-u hasharotlar ham salqin, namchil yerdan panoh topishgan...
Yozning jazirama kunlarida buvim meni nigohlaridan qochirmaydilar.
– Issiqda yurma, oftob urib qo‘ymasin, bolam... Tag‘in sovuq…
Mixail Zoshchenko
Hikoya
Bolaligimda yer yumaloq shaklda ekanligini bilmaganman. Bir kuni menga buni qo‘shnim Styopka tushuntirdi:
– Yer yumaloq shaklda. Agar faqat to‘g‘riga yuraversang, butun yer sharini aylanib, qayerdan yurgan bo‘lsang, shu yerga qaytib kelasan.
– Ishonmayman, – dedim.
– Yaqinda men butun yer sharini aylanish…
Mashhur musavvir va ixtirochi adib Leonardo da Vinchi siz bolalarga ham ko‘plab ertaklar yozganidan xabardorsiz. Ushbu ertaklarda tabiat, jonivorlar va o‘simliklar, turli-tuman ish qurollari, buyumlar tilidan saxovat, sabr-toqat, ota-onalarning farzandiga mehri ulug‘lanadi. Yolg‘onchilik, maqtanchoqlik, manmanlik, hasadgo‘ylikning ayanchli…
Sardorning xotirasi yaxshi emas. Qancha harakat qilsa ham, she’rni to‘laligicha yodlab ololmaydi. Yo‘q, yodlaydi. Ammo doskaga chiqishi bilan hammasi esidan chiqib ketadi. Bu haqida o‘rtog‘iga aytgandi, o‘rtog‘i shunday maslahat berdi:
– Men yodlashning oson yo‘lini bilaman. She’rni daftarga uch-to‘rt marta ko‘chirib yozaman. Avval daftarga qarab…
E. B. Vlasova
Salliy kollejda tahsil oladi. Biroq uning ham boshqa tengqurlari kabi puli ko‘p emasdi. U o‘qiydigan kollej uyidan uzoq shaharda bo‘lganligi uchun ham tejab sarf-xarajat qilishiga to‘g‘ri kelardi. Shunday bo‘lsa-da, Salliy onasining yaqinlashib kelayotgan tug‘ilgan kuniga nima sovg‘a qilish haqida o‘ylayotgandi. Uning nazarida sovg‘a…
Ko‘klam keldi deguncha barcha qoramollarni, ya’ni podalarni tog‘ning yuqoriroq qismiga haydardik. O‘tloq, dara-kamarlarni, sayhonliklarni egallardik. Ko‘pincha ularni o‘sha yerlarda qoldirib, o‘zimiz Mirzaqo‘rg‘onga qaytib kelardik. Bir-ikki kundan so‘ng yana xabar olardik. Men sakkiz yoshga kirgan bo‘lsam-da, hali maktabda o‘qimasdim. Otamga…
Tongda qushlarning yoqimli chug‘ur-chug‘uri quloqqa chalindi. Akmal: – Voy uyimizga qushlar kirib qoptimi?! Shoshma, hozir senlarga ko‘rsatib qo‘yaman, – deb yostig‘i tagidan cho‘zma (rogatka)-sini olib, shoshib ayvonga chiqdi. Qarasa, shiftda bir juft qaldirg‘och tinmay parvoz qilardi. Biri qo‘yib biri tumshug‘ida loy tashib, uy qurishardi. Akmal…
Soatga qaragan Anvar, bugun ham darsga kech qolganini tushundi. Kechagina sinf rahbariga boshqa darsga kechikmaslikka so‘z bergandi. Aksiga olib, birinchi dars matematika. Ustozning o‘zi o‘tadi. Agar uxlab qolganini aytsa, ota-onasiga telefon qiladi yoki sinfdoshlarining oldida uyaltiradi. Bu vaziyatdan qutulish yo‘lini o‘ylagan Anvar, xayoliga…
Oxirgi dars tugab, tanaffusga qo‘ng‘iroq chalindi. Sinfda g‘ala-g‘ovur, shitir-shitir boshlandi. O‘quvchilar shosha-pisha narsalarini yig‘ishtirib, tashqariga oshiqdilar. Muallima Vazira opa jurnalni qo‘ltig‘iga qisib, endi o‘rnidan turgan ham ediki, orqa qatordan kimdir bor ovozda chinqirib yubordi.
– Ha, nima bo‘ldi? Tinchlikmi? – muallima…
Bahor fasli edi. Turnalar galasini daryo atrofiga kelib qo‘nganini eshitgan Obid quvonchi ichiga sig‘may o‘sha tomon yugurdi. U turnani faqat kinolarda ko‘rgan, hozirgisi esa go‘yo mo‘jiza bo‘lib tuyuldi. Obiddan boshqa tomoshabin bolalar ham bu qushlarga qiziqib uzoqdan qarab turishar edi. Nariroqda sinfdoshi Hasanga ko‘zi tushgan Obidning…
V. Dragunskiy
Yoshim to‘qqizdan oshib, 3-sinfni tugatayotgan bo‘lsam ham dars qilishning qanchalik muhimligini kechagina tushunib yetdim. O‘qishni yoqtirasanmi, yo‘qmi, buning farqi yo‘q, dangasalikni yig‘ishtirib qo‘yib, o‘qishing shart. Bu qonun! Ammo kecha darsimni qilishga ulgurmadim. Natijada shunaqangi kulgili ahvolga tushib qoldimki...
Uy…
Qishning izg‘irin kunlaridan biri edi. Ertalab onam:
– Lola qizim, tur, hovliga chiq, rosa qor yog‘ibdi, – deb uyg‘otdilar. Onamning ovozidagi zavqdan o‘rnimdan sakrab turdim. Qarasam, hammayoq oppoq qor. Unga tikilib ko‘zlarim qamashib ketdi. Nonushta qilayotganimda deraza tokchasiga ikkita oq kabutar kelib qo‘ndi, ular xuddi men bilan…
Oppoq osmondan o‘ynab-o‘ynab tushayotgan qorparcha yerga tezroq yetib borishga oshiqdi. Chunki uning qanday ekanligini ko‘rishga qiziqayotgan edi-da. Yerga yaqinlashar ekan, yon-atrofida do‘stlarini ko‘rib quvondi. Birovi oldinroq, birovi keyinroq uchib kelishyapti. Ular bu safarga chiqmaslaridan avvalroq qorbola haqida eshitishgan. Barchalari…
Yuliya Markova
Kechagina Anton Vertalyotov ixtirochi bo‘lmoqchi edi, o‘tgan kuni – haydovchi, bir hafta oldin esa tankchi bo‘lish orzusida edi. Ammo bugun shoir bo‘lishga qat’iy qaror qildi.
“Mix” nomli maktab devoriy gazetaning navbatdagi soni chiqdi. Bu gazeta iste’dodli bolalar haqida bo‘lib, gazetaning har bir sonida bolalar yozgan she’r…
Yaqinda poytaxt universitetlaridan birida o‘qishni tamomlab, maktabga yangi kelgan Orif muallimning: “Bolalar, bilasizmi, Toshkent teleminorasi dunyodagi o‘nta eng baland inshootdan biridir”, degan gapidan so‘ng, o‘quvchilar birdan “O‘-o‘-o‘”, deb yuborishdi. Faqat orqa partada o‘tirgan, sinfdoshlari bilan hadeb bahslashavergani uchun ular…
2016–2017 © “Gulxan” jurnali tahririyati. Barcha huquqlar himoyalangan. Saytdan ma’lumot olinganda manba ko‘rsatilishi shart.