Bugun  zamon jadal rivojlanayotgan, inson tafakkuri nihoyatda  charxlanib, olam­shumul  yangiliklar  yaratayotgan  bir paytda sayyoramizning  qayeridadir  hali  ham  ib­ti­­doiy jamoa davridagidek fikrlab,  o‘shanday  og‘ir   sharoitda yashayotgan, olamga  o‘zgacha  ko‘z bilan  qarayotgan  odamlar  borligiga  ishonasizmi? Ishonmaysizmi?! Bekor  qilasiz. Shunday qabilalar bor. Afsuski,  ular  yo‘qolib  ketish arafasida.

PAKANA VAORANILAR

Vaorani  bu – qabilaning  nomi.   Sharqiy Ekvador o‘rmonlarida yashashadi. Ularning bo‘yi  boshqa mamlakatlardagi  odamlar  bo‘yidan  ancha  past.    Eng xushqomat, novcha  vaoranining bo‘yi 154 sm, ayollariniki esa erkaklarnikidan  bir  qarich past.   Napo va Kuraray daryolari oralig‘ida  yashayotgan  qabilada  4000 vaorani  tirikchilik  qiladi.  Ular   tashqi dunyo  bilan  aloqa  qilishdan  cho‘chishadi  shekilli, sokin o‘rmonda  imi-jimida kun  kechiradi. Lekin  taraqqiyotni tan  olgan ba’zi qabiladoshlar  qishloqlarga ko‘chib  kelib  binoyiday  yashashyapti. 

QUSHMI YOKI ODAM

Mabodo Indoneziyaning Papua provinsiyasi janubi-sharqiga  borib  qolsangiz,  daraxtlar ustidagi ajabtovur  uylarga ko‘zingiz  tushadi. O‘shanda  tepadagi  bunday ulkan  in(uy)da  qanday  maxluq  yashaydi, deb  hayron bo‘lmang. Bu  antiqa  uylarda  korovay yoki  kolufo qabilasiga  mansub   odamlar  yashaydi. Ular  o‘z  uylariga novdalardan  yasalgan   zinalar orqali chiqishadi.  1970-yilgacha  ular  Yer  yuzida  o‘zlaridan  boshqa  odamlar  ham borligini bilishmagan. Bugungi  kunda  daraxt uylarda  3000 korovay istiqomat qiladi,  degan  taxminlar bor. Ular  ham  juda  omi  emas.  Oralarida  bir necha  kishi  o‘qish-yozishni  o‘rganib  olgan.

SAHROYI QABILA

Tsaatanlar – ko‘chmanchi xalq. Ular Chingizxon  avlodi. Asosiy  kasbi chorvachilik. Ular kiyik  boqishadi, shu bois hamisha o‘tovlarda yashashadi. Ular sayyohlarga o‘zlari yasagan hunarmandchilik mahsulotlarini sotishadi. Qiziqqanlarni qayiqda sayr qildirib, pul topishadi. Hukumat ularni o‘troq  hayot kechirishga  ko‘p bora chaqirganiga qaramay, ana shunday darbadar cho‘l-sahrolarda  yashashni  ma’qul ko‘rishadi. Ko‘chmanchilarni uzoq-yaqinga olib boruvchi transporti – kiyiklar. Tsaatanlar qadrdon kiyiklarining sutidan pishloq va smetana tayyorlab sotisha­di.

Muhabbat HAMIDOVA tayyorladi