Biz oilamiz bilan shaharda, buvim esa qishloqda yashaydilar. Ota-onam buvimga “Biz bilan yashang”, deb qancha qistasalar ham, sira unamadilar.  “O‘z uyim – o‘lan to‘shagim. Shu yerda tug‘ildimmi, shu yerda o‘laman”, – deb oyoq tirab turib olganlar. Ular yashaydigan qishloq juda so‘lim. Har bahor qishloqqa borganimizda ajoyib bir manzaraga duch kelamiz. U yerda kattagina bug‘doyzor maydoni bo‘lib, shamol esganida yashil boshoqlar go‘yo dengiz suvlaridek to‘lqinlanib, yoqimli chayqaladi.

Bu yil ko‘klamda yana buvimnikiga boradigan bo‘ldik. Erta tongda yo‘lga tushdik. Uzoq yo‘l yurib, manzilga yetib keldik. Buvim bizni ko‘rib, sevinganidan o‘zini qo‘yarga joy topolmay qoldi. Dasturxon atrofida suhbat yanada qiziqarli kechdi. Tushdan so‘ng bug‘doyzorni tomosha qilgani bordim. Mayin shamol jilosida tovlangan bug‘doy maysalari yashil dengizga o‘xshardi. Qishloqning nomi ham “Yashil dengiz”. Ayniqsa, yomg‘ir yoqqanida boshoqlar yanada yashillanib tovlanadi. Odamlar bu yerni nega “Yashil dengiz” deb nomlashganini angladim. Qishloq ahli bug‘doyzordan uzoq yillardan buyon foydalanib keladi. Buvim qattiq ocharchilik yillarida bug‘doyzor qishloq odamlarining hayotini saqlab qolganligini tez-tez eslab turadilar. Ammo buvim ham, qishloq ahli ham bug‘doyzorning kelgusi taqdiri haqida hech nima bilmasdilar. Bu yerlar yaqin orada buzilib, o‘rniga ko‘p qavatli imorat qurilishi rejalashtirilgan. Aksiga olib, bu loyihaning muallifi – otam. Buni yaqinda bildim. Aslida, qishloqqa bu galgi safarimizning boisi ham shu edi. Buvim buni eshitsalar, qattiq xafa bo‘ladilar. Axir, keng maydonda yashnab turgan bug‘doylarni yakson qilish shavqatsizlik emasmi? Otamga o‘sha yerni buzmasliklarini iltimos qilganimda: “Bu ish mening qo‘llarimda emas, yuqoridan topshiriq berilgan”, dedilar.

Biz  bir muddat qishloqda yashaydigan, otam esa ishga qishloqdan qatnaydigan bo‘ldi. U erta tongda ketar va juda kech qaytardi, dam olish kunlari ham qog‘ozlarga ko‘milib ishlardi.

Keyinchalik buvim va qishloq ahli bu loyihadan xabar topishdi. Ko‘pchilik, ayniqsa, buvim juda norozi bo‘ldilar. Har kuni eshigimiz oldida odamlar to‘plana boshladi.

Bir kuni buvim bilan bug‘doyzorga bordik. U kishi yashil maydonga uzoq tikilib qoldilar. Buvimning nima haqida o‘ylayotganini his qildim. Biroz chalg‘itish uchun savolga tutdim:

– Buvi, bug‘doyzorni kim barpo etgan?

– Eh qizalog‘im, bu joylarning tarixi uzun. Bu yerga bolalik paytimizda ham bug‘doy ekilardi. Bobom rahmatli: “Qishlog‘imizning ildizi – yashil dengiz!” deya ta’kidlardi. Hov anavi tegirmonni ko‘ryapsanmi? Uni butun qishloq hashar yo‘li bilan qurgan.

– Demak, bu dalalar siz uchun qadrli ekan-da?!

– Ha, shunday, bolam! Qani endi boshqalar tushunsa!

 Buvim to quyosh bot­guncha bug‘doyzorga uzoq termulib o‘tirdi. Uning ko‘zlarida armonli bir ifoda ko‘rinib turardi.

Bir haftadan so‘ng dala yaqinida buldozer va ekskovatorlar paydo bo‘ldi. Dadam kun-u tun uxlamasdan o‘z ishlari bilan band, oyim  buvimni olib ketish uchun narsalarini yig‘ish bilan ovora, men esa “yashil dengiz”ga termulgancha xayol surib o‘tirardim. Buvim nega uylarini tashlab, biz bilan shaharga ketmasligini endi tushunib yetgandim.

Ertasiga tong sahardan buldozerlar ish­ga shaylanib, men esa “yashil dengiz”ni qutqarmoqchi bo‘lgandek, u tomon yugurib borardim. Ne ko‘z bilan ko‘rayki, butun qishloq ahli yig‘ilib,  maydon atrofini o‘rab olgan, bir kishi: “Hoy, esingiz joyidami? Chetga o‘tinglar!” deya tinimsiz baqirardi.

  Buvim ham olomon ichida edi. Odamlar “Bug‘doyzorni buzmoqchi bo‘lsangiz, avval bizlarni bosib o‘tinglar”, deb yo‘lni to‘sib turishardi. Buldozerlar biror ish qila olmay turib qoldi.

Anora ISMATOVA,

Abdulla Oripov nomidagi

ijod maktabi, 9-sinf