1977-yil Moskva shahrida bo‘lib o‘tgan Xalqaro Muzeylar Kengashi (ICOM) Bosh Assambleyasida 18-may – Xalqaro muzeylar kuni sifatida qabul qilingan. Oradan yarim asr vaqt o‘tib, shu kun munosabati bilan o‘tkazilgan tadbirda dunyoning 150 davlatidan 35 mingdan ortiq muzeylar ro‘yxati shakllantirildi.

Biz esa sizni ona yurtimizdagi 100 dan ortiq muzeylardan bir nechtasi bilan tanishtirishni joiz topdik.

I.V.Savitskiy nomidagi Qoraqalpog‘iston davlat san’at muzeyi Respublikadagi yirik muzeylardan. Nu­kus shahrida 1966-yilda tashkil topgan.  Muzey fondida 1920-30-yillarda avangard rassomlar yaratgan asar­lar, qoraqalpoq xalq ustalari tomonidan yaratilgan zar­garlik, yog‘och o‘ymakorligi, kashtado‘zlik, to‘­qimachilik va boshqa asarlar jamlangan.

Toshkentning markazida joylashgan O‘z­­be­kiston tarixi davlat muzeyi Markaziy Osiyodagi birinchi muzeylardan biridir. U 1876-yildan beri faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Muzeyda 250 mingdan ortiq qadimiy bu­yumlar, topilmalar va artefaktlar mavjud bo‘lib, ular O‘zbekiston hududida yashagan xalqlarning tosh asridan to hozirgi kungacha bo‘lgan tarixini bilib olish­ga imkon beradi.

Qatag‘on qilinganlarni xotirlash va e’zozlash, xalq ozodligi yo‘lida qurbon bo‘lgan ajdodlarimizning porloq xotirasini tiklash maqsadida 2002-yil 31-avgust kuni “Qatag‘on qurbonlari xotirasi” muzeyi tashkil etildi.

O‘zbekiston kino san’ati muzeyi 1972-yil tashkil etil­gan bo‘lib, arxivida o‘zbek kinosi tarixiga oid 40 mingdan ortiq eksponatlar mavjud. Muzey taniqli kino­ijod­korlarning ko‘plab noyob fotosuratlari bilan beza­tilgan.

Temuriylar tarixi davlat muzeyi – 1996-yilda butun dunyoda taniqli bo‘l­gan buyuk sarkarda Amir Temur taval­ludining 660 yilligi sharafiga ochilgan. Muzeyning uch qavatli yumaloq binosi gumbaz bilan qadimiy sharqona uslubda bezatilgan. Muzey fondida 3 mingdan ortiq eksponatlar mavjud.

Qurolli Kuchlar muzeyi 1965-yilda tashkil top­gan. Muzey ekspozitsiyasidan Qurolli Kuchlar tarixi, Markaziy Osiyo xalqlari harbiy san’ati, harbiy yu­rishlar xaritasi, askarlar saflanishining sxemalari, qurol-aslahalar, nishonlar va Temuriylar davrining boshqa eksponatlari o‘rin olgan. O‘zbekiston xalqining Ik­kin­chi jahon urushi ishtirokiga bag‘ishlangan ekspozitsiyalar ham mavjud.

O‘zbekiston amaliy san’at muze­yi ilk bor 1927-yilda mam­la­katimiz hunar­mandlarining asar­la­ri ko‘r­­gazmasi sifatida ochilgan va “Hu­nar­mand­chilik muzeyi” deb nom­langan. Bi­roq 1977-yilda u davlat muzeyi maqo­mini ol­di va hozirgi amaliy san’at muzeyiga ay­lantirildi.

Toshkent temir yo‘llar texnikasi mu­zeyi temir yo‘l sohasi texnika muzeylari uyush­masi tarkibiy qismiga kiradi. U Osiyodagi muzeylar orasida eng yirigi sanalib, 1989-yil 4-avgustda Temiryo‘lchilar kuni muno­sabati bilan tashkil etilgan.

Toshkent Shahar Planetariysi –  2003-yil tashkil etilgan bo‘lib, namunaviy va ko‘rgazmalar zaliga ega.

Hilola ABDURASULOVA tayyorladi