2019-yil sonlari

Soʻz boshi salom

Salom, Assalom,

Eng sirli kalom,

Oʻtinchim sendan,

Yodda tut, bolam.

Salom, Assalom

Oʻrnini alam

Egallashiga

Yoʻl berma, bolam!

Soʻz boshi salom,

Esda tut mudom.

Odamiylikka

Yoʻl ochar, bolam.

Salom,

Ikki boʻri

Ikki boʻri olishar,

Dalada goʻsht talashib.

Hakamlik qilar tulki,

Quvlik shumligi oshib.

– Qani, qani, – dedi u,

Kim chiqar ekan gʻolib?

Gʻolib kelgan pahlavon,

Ketadi goʻshtni olib.

Oxiri ikki boʻri,

Yiqildi holdan toyib.

Tulki-chi olib

Polvonlar bellashib bahs maydonida

Shohsupada magʻrur qad kergan chogʻi –

Vatan madhi yangrab gʻolib shaʼniga,

Bosh uzra yuksalar Vatan bayrogʻi.

El-yurt taqdiriga doxil arboblar

Bir fikrga kelgach anjuman qurib,

Qoʻl berib ahd etar mudom har bobda,

Vatan bayrogʻining yonida turib.

...Onadan dunyoga

El suygan shoir Muhammad Rahmon hayot boʻlganida bugun 70 yoshga toʻlardi. Bolalarni jon-dilidan sevgan shoir qisqa umri mobaynida ularga ham juda chiroyli, mazmunli, fikrini oʻstiruvchi sheʼrlar yozishga ulgurdi. Shu bois shoirning asarlari bugun ham maroq bilan oʻqilmoqda. Quyida ana shunday sheʼrlardan ayrimlari bilan tanishasiz.

Hayvonot

Yurtim maydonlarida

Archalar koʻtardi qad.

Yangi yilning shukuhi

Kezar bilmayin sarhad.

Rang-barang chiroqlardan

Munchoq taqdi koʻchalar.

Diling yayrab ketadi,

Sayrga chiqqan kechalar.

Intilar saylgohga

Katta-kichik ushlab qoʻl.

Rastalarda sovgʻayu,

Shirinliklar moʻl-u

Bolalik kunlarimda,

Uyqusiz tunlarimda,

Koʻp ertak eshitardim,

Soʻylab berardi buvim...

Har birimizning qulogʻimizga va qalbimizga bir oʻqishdayoq oʻrnashib qolgan ushbu satrlar muallifi, oʻzbek adabiyotining benazir vakillaridan biri Hamid Olimjon chindan ham bolaligidanoq adabiyotga oshno boʻlgan. Onasi Komila aya aytib

Laylak qor

Bibisoraning qoʻshigʻi

Uchib tushgan laylak qor,

Momiq parga oʻxshaydi.

Toʻkilishi maftunkor,

Munchoq – zarga oʻxshaydi.

Laylak qor, laylak qor,

Koʻngillarni yayrat, qor!

Qoʻlim tutsam, kaftimga

Kapalakday qoʻnadi.

Naqshi hayratga

Kitob sevgan insonga

Kitob erur xazina.

Kitob oʻqimaganlar

Oʻzidan qilsin gina.

Kitobsiz uy zim-ziyo,

Yoʻqdir tuynuk, eshigi.

Zulmat uni qurshaydi,

Allalamas beshigi.

Kuch boʻlsa – kuch topilar

Pashshada ham, baliqda.

Savodsizlik shiori

Hammaga bir

Shirin burun

– Bilmam qanday turibsiz

Bu suronda, Qorbobo?

Sovuq qotmadingizmi

Qorboʻronda, Qorbobo?

– Yaralganman qor, muzdan,

Sovuq oʻtmas bu jondan,

Faqat sabzi burnim-chun

Hadigim bor quyondan.

Tovuqning aytgani

Garchi koʻkda

Toʻqson yilki, muxlislar

Koʻksida porlaganim.

Toʻqson yilki, lovullab,

Yoniga chorlaganim.

Yoshi ulugʻ boboning

Bolaligisan, “Gulxan”,

Qalbiga quvonch bergan

Donoligisan, “Gulxan”.

Seni uqib, oʻqigan

Hayotda boʻlmadi kam.

Gurillayver, Gulxanjon

Shamol, boʻron tursa

Avvalo, rahmatdir

Onaga,

Soʻng esa albatta,

Otaga.

Bizlarga eslatmish

Hayotni,

Unutmang hech qachon

Ustodni.

Sen oʻzbek elining

Farzandi,

Istiqlol yurtining

Dilbandi.

Yashasang – makoning

Gulshandir,

Sheʼr yozsang –

Oynomang “Gulxan”dir.

Vataning

Buxoroda boʻlganingda –

Koʻrganmisan, Gulnora?

Shaharning qoq oʻrtasida

Turar ulkan minora.

Bulutlarning unga hatto

Tegib oʻtar koʻylagi.

Qancha yurtdan havas bilan

Kelishadi koʻrgani.

Qay tomondan boqma unga

Darrov koʻzga tashlanar.

Qancha ertak, fojialar...

Minoradan boshlanar.

Qariyb ming yil

Olmos qalam

Qoldi birdan guldirab

Koʻkda momaguldirak.

Ona tovuq joʻjalarin

Boshlab qochdi, chuldirab.

Yomgʻir yerni iydirar,

Yashil chaqmoq kuydirar,

Eski tandir ostida

Qora kuchuk dildirar.

Yashin – koʻkning ohimi?

Chaqmoq gohi-gohimi?

Chizar olmos

Onasi, ikki opasi bilan yetti yildan buyon ijaralarda yashab yurgan qizchaning ijroqoʻm raisiga maktubi:

Onam har gal yigʻlab qaytgan panohga

Men ham bugun maktubimni yoʻllayman.

Onam dardin yigʻlab aytgan panohda

Yurak bordir, qalb bordir, deb oʻylayman.

Rais bobo, maktub yozguchi bu qiz

Bori yoʻgʻi toʻrtinchida

Fevral. Ey do‘st!

Keldingmi, qani,

Bir ko‘rishib qo‘yaylik avval.

Oylar ichra

garchi qadding past,

Lekin qadring baland, mukammal.

...Mir Alisher

tavallud kuni,

Ortga tashlab ne sanalarni,

Vatan uzra

boshlab yuborar

Hidoyatli tantanalarni.

O, bobomning

nomi

Ot va it

Bor mening yoʻrgʻa otim,

Otim – uchqur qanotim.

Safarga chiqar boʻlsam,

Men egarda oʻltirsam,

Qushdayin uchib borar,

Manzilga tez yetkazar.

Itim bor qamish quloq,

Uyda mudom koʻz-quloq.

Agar safarga chiqsam,

Otim boʻlar yoʻriqchim.

Itim uyda qoladi,

U beminnat

Ey bolajon, bolajon,

Fikri-yu zehni chaqqon,

Yurtimizga boqsang gar,

Dilda toshar hayajon.

Har sohada burilish,

Har qadamda qurilish,

Yangilanish, poklanish,

Oldingi safda yurish.

Kerak endi porlamoq,

Kerak endi chaqnamoq.

Chin insoniy burchingni

Lozim toʻla

Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi, qator mukofotlar sovrindori, taniqli shoiraZulfiya MOʻMINOVAkeyingi yillarda bolalar uchun ham barakali ijod qilmoqda.Uning bir nechta ertaklarini “Gulxan”ning oʻtgan yilgi sonlarida eʼlon qilganmiz.

Boʻri va quyon

Yolgʻiz yoʻlda boʻriga

Duch kelib qoldi quyon.

Xayrli tun! – dedi-yu,

Qochmoqchi boʻldi shu on.

– Quyosh endi chiqdi-ku,

“Xayrli kech” nimasi?

Jinni boʻldingmi? – dedi

Qotib boʻri ensasi.

Quyon der: – Uzr, janob,

Qoldim soʻzdan adashib.

Sizni

Inson ko‘zlarida jon olar bahor,

Barcha tomirida uning to‘lqini.

O‘tmishning behuda oni kabi qor,

Beiz, bedard erib ketar uchquni.

Inson ko‘zlarida jon olar bahor,

O‘yinqaroq go‘dak singari bulut.

Ko‘k qovog‘i uyuq, yorqin bir viqor

Kishilar qalbidan boqar bo‘lib o‘t.

Bahorning sehrgar boqiy

Yana bahor keldi bizni sogʻinib,

Oylar sanab kutdik, gulga sigʻinib.

Har chechak oʻzgacha kuylaydi bayot,

Yana goʻzallikdan yashardi hayot.

Har gulning oʻz chiroyi, ruxsori bor,

Har gulning mushki anbar, ifori bor.

Gulsiz makon latofatga begona,

Gullar asli ayollarga dugona.

Gulchehra

Nogoh yurak hapriqib ketar...

Men bilaman, u kutar meni.

Hech qanday kuch yoʻq qila olmas

Qalbimdagi bunday sevgini.

Qadamlarim qanot kabidir,

Uchib, tunning koʻksini tilar.

Anhordagi boʻtana suv ham

Mening ajib sevgimni bilar.

Toqqa chiqib, hayqirganimda

Daralardan qaytdi aks-sado.

Yashil vodiy, daryolar

Muqaddasdir tuprogʻim,

Muhabbati koʻprogʻim.

Yashnasin hurlik ichra,

Gulshanim, chaman bogʻim.

Yangrasa mumtoz bayot,

Jilmayib boqar hayot.

Sirlari koʻp olamda

Har kunim bir kashfiyot.

Oshi halol elim bor,

Oftobjamol feʼlim bor,

Bulbullar makon topgan

Yuragim xuddi

Shunchalar chaqqonsan, shuncha ozoda,

Sendan poklanadi hatto togʻ-u tosh.

Eng kichik maysadan daraxtlargacha

Gʻuborin yuvasan erinmay quyosh.

Yaproqlarning nafis tabassumida

Jilva etar sening nurli afsonang.

Yaratgan nafasi ufurgan joydan

Asli bunyodmikan yoki koshonang?..

Halima

Qalbimda ochildi goʻyo bir tilsim,

Sirlaring mahzani ado boʻlmasdek.

Oppoq orzularga toʻldi bu koʻksim

Ruhimni osmonga olib uchgandek.

Bunchalar fusunkor boʻlmasang, bahor,

Men senga oʻxshagim keladi takror!

Meni ham sen kabi kutisharmikin,

Yoʻllarimga boʻlib zor-zor, intizor.

Qani goʻzal boʻlsa sheʼrlarim

Men sheʼrman...

Dardi pishib-pishib, kechroq tugʻilgan,

Katta davralarda oʻqilmagan sheʼr.

Oʻqilmasimdanoq yoqqanding pinhon

Yonganimda unsiz yondi ona yer.

Kulim sovumasdan

Sochganding, ey voh,

Toshlarga urilib, boʻlsin deb ado.

Va lekin roʻy berdi sen kutmagan hol,

Minglab yuraklarda berdim men

Tabiat qoʻli gul sanʼatkor,

Tuhfasi, husni ham betakror,

Yasharish, uygʻonish senda bor,

Oʻlkamga xush kelding, bahorim.

Daraxtlar shoda dur taqibdi.

Bu ziynat dillarga yoqibdi,

Qizgʻaldoq jilmayib boqibdi,

Oʻlkamga xush kelding, bahorim.

Shoir sheʼridagi gʻuluvsan,

Oy yuzli qizlardek

Bahor kelib, Navroʻzni

Kutvoldi ahli oʻrmon.

Ishonmasang kelib koʻr,

Qizir tomosha chunon.

Tantanani qirol Sher

Ezgu soʻz bilan ochdi.

Shoir Bulbul sheʼr oʻqib,

Maʼno gavharin sochdi.

Soʻng boshlandi bellashuv,

Qiziq musobaqalar.

Bayram “askiya”sini

Avj oldirdi

Tugʻilar har dahada,

Ulgʻayar har vohada.

Ibratdur har sohada

Zulfiya izdoshlari.

Tarbiyachi, muallim,

Yoshlarga berar taʼlim.

Deydi: – Zarurdir bilim,

Zulfiya izdoshlari.

Qoʻli yengil shifokor,

El dardiga u darkor.

Soʻzi malham, madadkor,

Zulfiya

Ifodali oʻqish ziynatdir,

Oʻquvchiga goʻzal xislatdir.

Oʻqish kimga kelmasa malol,

Ilm sirin ochar bemalol.

Biz oʻqigan sheʼr-u ertaklar,

Ezgulikka doim yetaklar.

Maqollarda bor olam maʼno,

Biz oʻqiymiz doimo aʼlo.

Oʻquvchining mudom hamrohi,

Bu sevimli “Oʻqish

Yakkaxon:Koʻkda quyosh gulxan yoqdi,

Soylar yana toʻlib oqdi.

Chiqib xazon koʻrpasidan,

Boychechaklar kulib boqdi.

Xor:Koʻngillarga yorugʻ tushdi,

Shudgorlarga urugʻ tushdi.

Urugʻlarga jon bagʻishlab,

Yomgʻirlar ham qutlugʻ

Bolalarga kitob bering –

Degan chorlov yangrab qoldi.

Ma’rifatli yuraklar bu

Hikmat ruhin anglab oldi.

O‘yinchoqning o‘rni bo‘lak,

Liboslar eskirar bir kun.

Kitoblar ilm-u ziyoni

Asrar bag‘rida bus-butun.

Besh tashabbus qanotida

Sezib zamon shitobini,

Sovg‘a qiling farzandlarga

Yaxshi ko‘rgan

Buyuk Turon davlatin

Sohibi Amir Temur

Yurtni birlashtiray, deb

Yashadi butun umr.

Bu gal Xitoyga yurish

Soʻnggiligin bilmas u,

Yoʻldagi azoblarga

Aslo parvo qilmas u.

Oʻtrorga yetganida

Ayoz esib, yogʻdi qor.

Amir farmon chiqarib,

Tunashga qildi qaror.

Kun botib, kech kirganda

Tezlashdi

Qozonimga osh soldim,

Bugʻdoy yana tosh soldim.

Vaqirladi tinmasdan,

Kovlab turdim, jilmasdan. (sumalak)

Ichak uzdida quvvat,

Sanalar tansiq neʼmat.

Masalligʻi goʻsht, bugʻdoy,

Tarkibi oqsilga boy. (halim)

Qor ketmay mitti polvon

Gul ochadi yer yorib.

Shukrona aytar

Uch ogʻayni botirlar

Yevropada yoturlar.

Oftob oʻgʻlin koʻtarib

Yurmagan bahodirlar.

Sattorquli sardori,

Sotvoldisi shunqori,

Sobiri beozori...

Oftob bilmas qaylarda

Uch oʻgʻilning mozori.

Ularni tilab-tilab

Olgan edi Oftobi,

Qirgʻin jangga kuzatib

Qolgan edi

Mitti oʻrdakcha

Inkubatordan kecha

Chiqdi mitti oʻrdakcha.

Qurbaqadan u mitti

Oyisin soʻrab ketdi.

Keyin bordi ariga.

Ari quvdi nariga.

Koʻrib qolib qargʻani,

Soʻradi: – Oyim qani?

Keyin chumchuqni koʻrar,

Oyim qani, deb soʻrar.

Uchratib bir laychani

Soʻradi: – Oyim

Elimizning ardoqli ijodkori, Oʻzbekiston xalq shoiri Anvar Obidjon olamdan oʻtdi. Ijodining katta qismini bolalar adabiyotining rivojiga bagʻishlagan shoirning oʻnlab sheʼr va hikoyalari siz oʻquvchilarga yaxshi tanish. Anvar aka “Gulxan” bilan hamisha birga boʻldilar. Eng yangi asarlarini jurnal oʻquvchilariga taqdim etdilar. “Gulxan”ning muxlislari xuddi avvalgidek yuz

Fasllar kelinchagi

Fasllar chiroyin qilar namoyish:

Oppoq qorga belar tevarakni qish.

Yoz dasturxon yozar neʼmatlar qoʻyib,

Dimoqqa xush yoqar mevalar boʻyi.

Kuzning oltin rangi biram ajoyib,

Tabiat rang ila ketgusi boyib.

Quyosh issigʻida lab yorar koʻsak,

Paxta qolishmas hech oqlikka kelsak.

Har bitta

Bolalikning bagʻri keng, toza,

Oʻynab-kulsa qanday zoʻr, soz-a.

Soydek joʻshib koʻnglin xoʻp yoza,

Jilovlasin ikki daryoni,

Bolalarga bering dunyoni.

Pur hikmatni oʻrganar sizdan,

Odati shu – yuradi izdan.

Goho kuchli, zehnli bizdan,

Tanib olsin ilm-u ziyoni,

Bolalarga bering

Men Vatanning ertasi

Bolaligim xuddi bol,

Menga hamroh baxt-iqbol.

Yoʻllarim chaman gulzor,

Bolaligim – poshsholigim,

Hur Vatanda borligim.

Har bir fanga tashnaman,

Koʻp hunarga oshnaman.

Koʻplab dovon oshaman,

Olgan bilmim ongimda,

Quyoshim bor

Qoʻqon arava

Qoʻqondagi muzeyda

Turar “Qoʻqon arava”.

Bir qarich ham jilmaydi,

Boʻlmang kutib ovora.

Tor koʻchani toʻldirib,

Bir vaqtlar yurgan u.

Yuk yetkazib manzilga,

Rosa davron surgan u.

Gʻildiragi tushovda,

Yulduz sanar shotisi,

Sogʻinsa ham yoshligin,

Kelmas

Terlab sovuq suv ichdim,

Oldi darhol tomoqdan.

Oʻzim qildim oʻzimga,

Jonim qoldi azobda.

Koʻtarildi harorat,

Loʻqillab ogʻrir boshim.

Oʻtmas tomoqdan ovqat,

Yonmoqda ich-u tashim.

Bezovta ota-onam,

Davo izlab chopishar,

Tuzalsin terlab-terlab,

Deb koʻrpalar

Keng oʻlkam boʻylab

Kezayotir yoz.

Oʻng-u soʻlimga

Toʻshab poyondoz

Kezayotir yoz,

Bezayotir yoz.

Daraxt shoxida

Turfa xil meva.

Men pishdim, deya,

Qilmoqda jilva.

Bogʻbonni eʼzoz

Qilgandayin yoz

Sochmoqda quyosh

Nur-u harorat.

Asli jon-tanga

Huzur-halovat.

Yayrab

Bir kam dunyo butundir butun,

Yuraklardan yechildi tugun.

Koʻngillar shod, chehralar gulgun,

Mustaqillik – Olloh neʼmati,

Yasha, yuksal, Oʻzbek Davlati!

Qargʻa, zogʻlar solmagay soya,

Orzularga yoʻqdir nihoya.

Avlodlarga boqiy hikoya,

Sharaflidir inson mehnati

Yasha, yuksal, Oʻzbek

Qizil qaqajonlar

Bir-biridan

Rang olgan

Ol-u

Pushti mevasi.

Har xil

Nomlanib qolgan:

Boydir

Elning shevasi.

Murabbo

Borasinda

Ikkisi ham

Tengsizdir.

Ne farq bor

Orasinda,

Bilmoq uchun

Yeng siz,

Buvimning hikoyasi

Eh, bolalik yillari,

Qoldi uzoqda.

Qirgʻoqqa sapchib oqqan

Ul oqizoqda.

Bolalik bu eng maʼsum,

Navoli sozdir.

Bolalik bu gʻoyibdan

Kelgan ovozdir.

Yoʻllarida poyandoz,

Yashil maysalar.

Eh, bolalik olisda

Mayin nay chalar.

Chorlaydi

Taniqli shoir Ochil TOHIR keyingi yillarda sermahsul ijod qilmoqda. Uning nafaqat kattalarga, balki siz bolalarga bagʻishlab tayyorlagan bir necha kitoblari chop etilgan. Yaqinda “Sharq” nashriyotida bosmadan chiqqan “Odobli bola” deb nomlangan sheʼriy toʻplami ham aynan sizga atalgan. Sahifamizda ushbu kitobdan joy olgan ajoyib sheʼrlardan birini taqdim etmoqdamiz.

Dunyoda eng nurli yurt – mening vatanim,

Mevasi ming turli yurt – mening vatanim.

Dunyoda eng shirin soʻz – mening vatanim,

Bolalari mehmondoʻst mening vatanim.

Dunyoda eng yashil bogʻ – mening vatanim,

Tillodan ham asilroq – mening vatanim.

Dunyoda eng gul diyor – mening vatanim,

Baxt ulashib

Ustozlar

Nurli yoʻldan boshlab, qoʻldan yetaklab, siz,

Ezgulikni sochmoqdasiz etaklab, siz,

Koʻkka eltgan imkonlarsiz, parvozlarsiz,

Najot bergan, hayot bergan ustozlarsiz.

Sevimlisiz, ardoqlisiz, suyuklisiz,

Begʻuborsiz, bezavolsiz, buyuklisiz,

Yozilmagan qancha sheʼr-u bayozlarsiz.

Ustozlarim,

Bugun til bayrami – boʻlaylik xurram,

Oliy maqomdagi tilimiz uchun!

Tili bilan inson aziz, mukarram,

Jonimiz baxshida elimiz uchun!

Azaldan qadimiy oʻzbekmiz, oʻzmiz,

Ahli dunyo bilar bir soʻzligimiz.

Dunyoni fath etgan lisonmiz, soʻzmiz,

Aslo unutmaymiz biz oʻzligimiz!

Qoshgʻariy bobomiz tilida