Nechogʻ baxtiyorman, taʼzimda shu tob,

Sizning shaʼningizga bitmoqdaman bayt.

Ne odam boʻlardim, qoʻlimda kitob

Biror harf tanimay tursaydim loqayd.

Siz-ku “Alifbo”dan “Qomus”gacha to

Bari-barisini tanitgan ustoz.

Ilk bor Siz koʻrsatgan duraxshon Zuhro,

Bu kun sheʼrim ichra tashbehdir mumtoz.

Siz

Hayot kitobining avvali, boshi,

Togʻlardan mustahkam sabr-u bardoshi,

Sizga salom boʻlsin qalblar quyoshi,

Soʻzlarning gulidan izhori dilim,

Ey aziz muallim, aziz muallim.

Sizdan harf oʻrganib oʻy-maqsad hosil,

Inson inson degan maqomga vosil,

Hayot saboqlarin olib muttasil,

Sizdan bahra olib yashaydi

Xalqimizning ardoqli shoiri Matnazar Abdulhakimning “Darsdan soʻng” sheʼri uchun Xorazm viloyatida “Muallimga mangu ehtirom” haykali oʻrnatilgan. Bu – olamda sheʼr uchun qoʻyilgan yagona haykaldir. Eʼtiboringizga ana shu sheʼrni havola etamiz.

Kimnidir koyidi chekkani uchun,

Tortib olib qoʻydi gugurtini ham.

Mashq daftarlarini

Biz oʻz ijodlari bilan oʻzbek sheʼriyati rivojiga munosib hissa qoʻshgan betakror shoirlarimiz Gʻayratiy, Mirtemir, Sulton Akbariy, Uygʻun, Aziz Abdurazzoq, Turob Toʻla asarlarini izlab juda koʻp kutubxonalarga murojaat qildik. Maqsadimiz, bugungi kun kitobxonini ham oʻsha inja sheʼriyat bilan tanishtirish, ustozlar ruhini shod etish, adabiyot oʻqituvchilariga koʻmaklashish edi. Ming

Oliy burch

Burgut uchar moviy yuksakda,

Iz qoldirmay boʻshliqlar aro.

Bizlar qancha pastda yursak-da,

Iz qoldirmoq unga noravo.

Nahang suzar dengiz qoʻynida,

Iz qoldirmay toʻlqinlararo.

Girdoblarning shoʻx oʻyinida

Iz qoldirmoq unga noravo.

Bu oliy burch insonga

Vatan himoyachilariga bagʻishlanadi

Vatan asli ostonadan

Boshlanadi, deydilar.

Vatan nima?

U bir qoʻrgʻon –

Boshpanadir, deydilar.

Uning har bir xizmatiga

Shay turmoqlik – burchimiz.

Himoyaga berilgandir

Bilakdagi kuchimiz.

Siz dunyoga nazar

Qayragʻoch

Suv boʻyida sadaqayragʻoch,

Yuz kishilik moʻl soyasi bor.

Eniga ham yetmas toʻrt quloch,

Bir gʻalati hikoyasi bor:

Emish burun, yuz yil burunroq,

Shu qishloqdan oʻtmish chol darvesh.

Yolgʻiz ekan, soch-soqoli oq,

Na oʻgʻli bor, na qiz, na yor, xesh.

Suv boʻyida dam

Toqatim toʻldi oqibat,

Taxtni yov oldi oqibat,

Oʻz yurtim qoldi oqibat,

Afgʻon ketdim daryo kechib.

Omad kelar-ketar ekan,

Jon doʻsting ham sotar ekan,

Ortingdan tosh otar ekan,

Hayron ketdim daryo kechib.

Ikki koʻzim elimdadir,

Choʻgʻdek soʻzim tilimdadir.

Dilim yonib, dilimda

Atirgul

Oʻtgan yili bogʻimizga

Oʻtqizdik koʻp atirgul.

Koʻp oʻtmay ular bizga

Hadya etdi asl gul.

Loʻppi-loʻppi ochilgan

Gullar bahorga husn.

Boʻyi har yon sochilgan,

Bezatgan bogʻning tusin.

Goʻzal Mayni, bahorni,

Qutlashar qushlar butkul.

Sayrab oqshom,

Tiriklikning bol, shiralari,

Biri ulugʻ, kichik birlari,

Faxr etib yurgaydir bari,

Navoiyning nabiralari.

Yarqiraydi tillo uzukdek,

Shu uzukka qoʻyilgan koʻzdek.

Biri Bobur, biri Ulugʻbek –

Navoiyning nabiralari.

Koʻrkam boʻy-u qaddi-qomatlar,

Kulsa shunday kular omadlar.

Chiqmasin

Ildam bola

Ildam bola, tishi kemshik,

Kattalarday aqlli.

Tagidagi qari eshak

Qistatadi jahlini.

Oʻzi-ku xoʻp ildam, daydi,

Chopsa oʻzar shamoldan.

Ammo eshagi yurmaydi,

Boshi qotgan bu holdan.

Kuyinmagil, hoy bolakay,

Oʻzni urib, shoshqinib,

Sen chalganda sayroqi nay –

Toshar

Yer-u samovotda Navro‘z nafasi,

Bog‘-u bo‘stonlarda andalib sasi,

Bu nafas, bu sasning yo‘q muqoyasi.

Qayta ketmas bo‘lib keldingmi, bahor?

Dastlab tong chog‘inda ko‘rgandim seni,

So‘ng Tangri tog‘inda ko‘rgandim seni,

Gullar yanog‘inda ko‘rgandim seni.

Qayta ketmas bo‘lib keldingmi, bahor?

Hali

Anor

Namanganda bir bogʻga kirsam,

Anorlari handalakcha bor.

Yorib koʻrsam, yoqut donlari

Xuddi qoʻlda terganday qator.

Qani, anor donalariday

Terolsaydim soʻzlar gavharin.

Bogʻbon kabi xalqimga men ham

Tutar edim sheʼriy daftarim.

Shamol menga

Davron bobo kelmagandi,

Koʻpdan beri Toshkentga.

Qoʻsh nabira yetagida

Mehmon boʻldi boshkentga.

Hobil bilan Qobiljonning,

Metro edi ilinji.

Eskalator yerostiga

Olib tushdi birinchi.

Aka-uka hayron qoldi,

Metroda oʻzga olam.

– Bu Navoiy nomli bekat,

Xoʻsh qalay, Hobil

Vatan

–Senga bitta savol bor,

Menga quloq sol, hoy, qush.

Vayronada yashaysan,

Noming esa naq Boyqush,

Ayt-chi, nahot, sen boysan?

– Asl boylik neligin

Tushunmaysan, chamasi.

Bu vayrona boʻlsa ham,

Oʻzimniki hammasi,

Shuning uchun men

Oʻylab koʻrsam, vaqt degan

Rezinali toʻrxalta.

Neki tiqsang ichiga

Sigʻaverar, zoʻr xalta.

Masalan, bir soatda

Nimalar qilish mumkin –

Kitob, gazeta oʻqish,

Samokat minish mumkin.

Doʻsting bilan urishib,

Mumkin hatto yarashish.

Tort yeyayotgan ukangga

“Yordamlashish”, “qarashish”,

Algʻov-dalgʻov

Yaproqlarning boshin silading,

Daraxtlarga oʻrgatding oʻyin.

Bulutlarni “yum-yum” yigʻlatding,

Buzib qoʻyib nogohon “toʻyin”.

Shamol, bitta yuzingni koʻrsat,

Goh uvlaysan, goh chiyillaysan.

Seni kimdir quvlarmi bu payt?

Kayfiyating bilmay hayronman.

Xursandmisan, xafamisan, ayt,

Shamol, bitta yuzingni

Vatan timsoli

Oʻzbekiston timsoli,

Aks etgan yurt iqboli.

Boshda Xumo qushi bor,

Topgan obroʻ-eʼtibor.

Quyoshday pok Vatanim,

Erk yaratgan makonim.

Xalqim tanlagan nusxa,

Yaqinsan dilga, koʻzga.

Mamlakatim naqshisan,

Sharqning orombahshisan.

Vatan ramzi –

Dakki

–Menga hech kim kerakmas,

Qoʻltelefon boʻlsa, bas!..

Deb qoldi bir kun ukam.

Dedim:

– Gaping notoʻgʻri,

Dedim:

– Uka, esing kam!..

Seni sevib, qaragan,

Oq yuvib, oq taragan

Onam-chi? Kerakmasmi?

Otam-chi? Kerakmasmi?

Men-chi?

Yoshmiz, dilimizda ezgu ahd boʻlgay,

Har yurakda shiddat boʻlgay, shahd boʻlgay!

Yurtboshimiz koʻrsatgan yorugʻ yoʻlda,

Manzilgacha yoʻldoshimiz baxt boʻlgay!

Vatan bizdan kutmoqda buyuk ishlar,

Bu ishonchdan joʻshar ishtiyoqimiz!

Bunda jamdir Barchinoy, Alpomishlar,

Koʻksi baland “Yoshlar

Goʻzal diyor

Oʻzbekiston goʻzal diyor,

Saodatga mehnati yor.

Oʻzgacha bir hikmati bor.

Shoirlari, hofizlari –

Halollikka aytar alyor!

Shosh oʻziga berib oro,

Gulday boʻlib bora-bora,

Shuhrat yoydi jahon aro!

Samarqand-u ul Buxoro,

Ham Fargʻona dili moro!

Doim

Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi,“Shuhrat” medali sohibi Olloyor Begaliyev qutlugʻ 60 yoshini nishonlash arafasida. Uning ijodi va ish faoliyati bolalar nashrlari va adabiyoti bilan chambarchas bogʻliq. “Gulxan” jurnali va “Choʻlpon” nashriyotida (1988–1992) muharrir boʻlib ishlagan. Oʻzbek tiliga davlat tili maqomi berilganidan soʻng Oʻzbekiston

Surxondaryolik shoir Xurram Rayimov nomi sizga yaxshi tanish. Chunki Xurram bobo juda bolajon ijodkor. Shu bois aksariyat sheʼrlari bolalarga bagʻishlangan. Yaqinda “Tamaddun” nashriyotida ijodkorning “Meni shoir qilgan muhabbat” nomli yangi sheʼriy toʻplami chop etildi. Unda shoirning Vatanga boʻlgan iftixori, onaga boʻlgan mehri, bolalikka sadoqati oʻz aksini topgan.

Ushbu kitobning

Sahar turdim, quyoshni kutdim,

Shudringlarda chaydim yuzimni.

Buloqlarga labimni tutdim

Va borliqda koʻrdim oʻzimni.

Koʻzlarimdan toshdi shuurim,

Toʻlib ketdi bagʻrimda navo.

Mangulikday tuyuldi umrim,

Mangulikday tuyuldi dunyo...

* * *

Togʻlarga chop, dalalarga

Chumoli polvon

Chim ustida chumoli

Yurar dorboz misoli.

Turar har kun ertalab,

Langar choʻpin yelkalab.

U kun boʻyi yuk tashir,

Tartib bilan birma-bir.

Doʻstlari karvon-karvon,

Safda – chumoli

Sheʼr

Gullagan hayotimda jon ila jahonim sheʼr,

Har na qoʻlga keltirsam jumla xonumonim sheʼr.

Mahramim boʻlib tun-kun bir nafas judo boʻlmas,

Jonkuyar qadrdonim, chunki mehribonim sheʼr.

Oʻtdi yoshligim, afsus koʻp ogʻir zamonlarda,

Kuldi oqibat baxtim, boʻldi soyabonim

Aziz oʻquvchilar! Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi Nabijon ERMATOV qiziqarli topishmoq va tez aytishlari orqali siz oʻquvchilarga yaxshi tanish. Ijodkorning yaqinda “Muharrir” nashriyotida chop etilgan qanotli doʻstlarimiz – qushlarning turli xususiyatlari haqidagi kitobi ham sizga manzur boʻladi, deb oʻylaymiz.

Qushlar

Elning erk-u gʻururin

Ramzi, baxt chirogʻi bu.

Ozod yurt bayrogʻi bu,

Obod yurt bayrogʻi bu!

Ulugʻ bobolar ruhi,

Shahdi mujassam unda.

Elim, degan erlarning

Ahdi mujassam unda.

Mustaqillik shukuhi,

Qadri mujassam unda.

Koʻzimiz qarogʻi bu,

Ozod yurt bayrogʻi

Hayot qoʻngʻirogʻi

Mevali daraxtning oʻrni boshqacha,

Hatto soyasi ham yaraydi beshak.

Demakki, hayotning qadri buguncha,

Ertasin kuylagan donishmand yurak.

Fasllar almashib yashaganiday,

Qoʻl berar ajdodlar avlodlariga.

Dunyo ham aylanar, axir, paydar-pay,

Berar mirzoligin

–Baxtim bormi? – soʻraysan oʻgʻlim.

Shubhang bormi baxtingga, bolam?

Bunday baxtni koʻra olgan kim,

Bunday zamon koʻrganmi olam?!

Baxt emasmi, yorugʻ maktabda,

Oʻz tilingda bilim olishing.

Baxt emasmi, oppoq choyshabda,

Shirin-shirin uxlab qolishing?!

Baxt emasmi, ochil

Hazilga hazil

Ukajoniga

Akasi Asil:

– Muzqaymoq yeysanmi?! – deb,

Qilgandi hazil.

Hazilga hazil

Qaytardi u ham:

– Xafa boʻlasiz,

Yoʻtalib bersam.

Charchadi

–Yomgʻir ham

Adolatni soʻylar bu kitob,

Baxtimizni kuylar bu kitob.

Mehr berdi ota-onamga,

Bolamni ham oʻylar bu kitob.

Yuragimdan toshayotgan soʻz,

Qonun bilan yashayotgan soʻz.

Xizmat qilib el-u yurtimga,

Asrlardan oshayotgan soʻz.

Soʻzlasin yer, soʻzlasin osmon,

Davlat qurish emasdir oson.

Bu

Qizim Kumushoy

Baridan a’losan, qizim Kumushoy.

Yorug‘ dunyo nima, olam nimadir,

Qarog‘im gavhari – ko‘zim, Kumushoy.

Kulsang yorishadi zimiston xonam,

Qoshingda muntazir onang-u onam.

Yagona xudoyim bergan yagonam,

Yig‘lasang, yosh yuvar yuzim, Kumushoy.

Kulging kumush bo‘lsa,

Shoshqaloq

Shoshib keldi-yu, Xoliq,

Piyolaga choy suzdi.

Ichgandi, kuydi og‘zi,

Dodi olamni buzdi.

Shoshqaloqning holi shu,

Bilmas hayot hazilin.

O‘ziga ham sezdirmay,

Berib qo‘yar ta’zirin.

Besh ketdim

Tizilishib

Turnalar,

Uchar

Ukam shirin uyquda,

Singlim orom olmoqda.

Akam Said “xur-xur”lab,

Mayin xurrak otmoqda.

Mening ko‘zimda esa,

Eh, uyqudan darak yo‘q.

Derazadan oymomo,

Imlar meni ko‘zi lo‘q.

Gaplashaman xayolan,

Kulcha oymomo bilan,

Mars tomon yo‘l olaman

Raketada daf’atan.

Qani Zuhro yulduzin,

Ipga bog‘lab

Ishyoqmasning orzusi

O‘rgatilgan bir chaqqon,

Maymun sotib olardim.

Uni qil, buni qildan,

Bir yo‘la qutulardim.

Ahil-inoq men bilan,

Yashar edi xonamda.

Uyda ish ham qolmasdi,

Qarashardi onamga.

O‘yingohga chopardim,

Vaqtim bo‘lib bemalol.

Xumoridan

Olim polvon

Olim polvon qishloqning

Sara polvoni edi.

Davrada or talashgan

Nomus-vijdoni edi.

Qayga borsa izzatda

Mag‘rur kerib ko‘ksini,

Elning iftixori deb

Sezar edi o‘zini.

Taqdir ekan, bir yili

Tushib kelganda tog‘dan.

Tepadan uchib ketib,

Judo

Kel, Quyosh, do‘st bo‘lamiz,

Kezamiz keng olamni.

Yer sharin pok qilamiz,

Olib qog‘oz-qalamni.

Menda so‘z bor, senda – yog‘du,

Qalblarni yoritamiz.

Biz yerga tutib ko‘zgu,

Dardlarni aritamiz.

Yomonlarni yaxshiga,

Aylantirib qo‘yaylik.

Urushqoqni yaxshi gap

Bilan yo‘lga

Kim osmonga tosh otdi?

Kim bulutni yig‘latdi?

Ho‘ng-ho‘ng yig‘lar ketma-ket,

Jiqqa ho‘ldir qishloq, kent...

Balki, sabab tosh emas,

Messiga qilib havas,

Rizo qattiq tepgandir, –

To‘pi borib tekkandir?..

Osmon darvoza emas,

To‘xta, Rizo! Bas qil, bas!

To‘p o‘rniga bilim

Yurt tuyg‘usi aslida

Yuraklarda yashaydi.

Osmoni tinch, osuda

Tilaklarda yashaydi.

Qizmi yoki o‘g‘lonmi,

Vaqtida tarbiyalang.

El-yurt berar bahoni,

Tarbiya ham ulug‘ jang...

Riyokorlik, yolg‘ondan

Himoyalang bolani.

Quruq ketmang jahondan,

Yaxshidan bog‘

To‘qayzorda duv-duv gap –

Bodroq misol sochildi:

“Eshitdingmi, o‘rmonda,

Yangi efir ochildi!”

–   Diqqat! diqqat!  Azizlar,

Gapiramiz O‘rmondan!

Sizlarga sog‘-omonlik,

Tilaymiz erta tongdan.

Boshlovchimiz To‘tiqush

Chiqib qoldi xo‘b gapdon.

Shuning chun

Bor ekan-u, yo‘q ekan,

Och ekan-u , to‘q ekan,

Ota-ona yolg‘izi

Bor ekan bitta qizi.

Ismi ekan Salomat,

Chiroyli va xushqomat,

Xo‘p orasta yurarkan,

Jismoniy mashq qilarkan.

Kerak bo‘lganda har dam

Berarkan zarur yordam.

Bir kun ko‘ribdi u tush:

Kichik odamlar xomush

Yoniga kelgan

Vatanimga

O‘zbekiston, buncha ham

Chiroyga boy go‘shasan?

Kundan-kunga husningga

Yana husn qo‘shasan.

Seni desam, qush kabi

Ko‘kka uchgim keladi.

Buvijonim quchgandek

Mahkam quchgim keladi.

***

Asalariga nasixat

Asalari,

Vaqt o‘ziga abadiy

Dvigatel o‘rnatgan.

To‘xtayman, u to‘xtamas

Qaysarlikka o‘rgatgan.

Dadam avtosin har kun

Zap qarovdan o‘tkazar.

Moy kamaysa – moy quyar,

Yuvar, gardin ketkazar.

Har kun xarj etar aql

Idrok, bilim, ko‘z nurin.

Shu zayl sog‘ motorning

Uzaytiradi

Shunday ko‘chaga chiqsam

Qalbimda qoldirar iz.

Ko‘zim oldida qator

Avtolar oqar viz-viz.

Qing‘ir ko‘z “Lasetti”lar

Ovoz yo‘q, o‘qdek uchar.

Nimaning hisobiga

Yaralgan olov kuchlar?

Avtolar odam tashir,

Biri esa oq moshin.

Traktorlar tarillar

Uni qotirar

Sof, zangori osmondan

Pag‘a-pag‘a yog‘di qor.

Qor parchasi zarrada

Yerga yoqar mehri bor.

Qir-u dala tog‘lar ham

Kiyib olgan oq qalpoq.

Uying oynasidagi

Ayozning rasmiga boq.

Ko‘chamiz-chi, ko‘chamiz

Bizga boqar beg‘ubor.

Bir chiroyli muz ko‘ylak

Kiyib olibdi

Kelganida mehmonga

Uy to‘riga o‘tqazdik.

Xursand qilib o‘zini

O‘yinchoqlar tutqazdik.

Yayrab ketdi shoxlari

Turfa rangda tovlanib.

Qaniydi bir umrga

Tursa bunda jonlanib.

Fursatni qo‘ldan bermay

O‘ynab-quvnadik rosa.

Bir yilga yetadigan

Zavq-shavqni oldik,

Bolaligim quvonchi

Yana go‘zal sen bilan.

She’r-u ertak, hikoyang

Bo‘lishasan men bilan.

Takror-takror o‘qiyman,

Shodlik to‘lib dilimga,

Sharqdan chiqqan Quyoshday

Kirib kelsang uyimga.

Tutib qo‘ldan qo‘ymayman

Qadrdonim kitobday.

Mitti jussang qo‘limda

Nurin sochsa

Yangi gaplar sotaman,

Eski gaplar ham.

Bolajonlar, kepqoling,

Qoldi juda kam.

Surishtirmang narxini

Shardan ham arzon.

Xo‘rozqandga – rost xabar,

Pishloqqa – yolg‘on.

Almashaman yangisin

Kepaksiz unga.

Eski gapni – puch yong‘oq

Yoki sovunga...

Buni

Vatan soʻzi naqadar buyuk!

Avval uni anglamoq kerak.

Tuprogʻini tilloday suyub,

Tasavvurni ranglamoq kerak.

U baxt axir, bedavo dardmas,

Otin aytib hayqirish shartmas,

Ortga nazar tashlabon birpas,

Tafakkurni jamlamoq kerak.

Ne bir zotlar qoʻlida qurol,

Shu yer uchun kurashdi